بنای ایرانی "عمارت خسرو" از عجایب دنیا + عکس

گروه گردشگری «تیتریک»؛ بنای معروف به عمارت خسرو در میان نیزارها و نخلستان‌های حاشیه شمالی شهرستان قصرشیرین کرمانشاه و در ساحل سمت راست رودخانه الوند قرار دارد.

این بنا در مسیر جاده بسیار بااهمیتی واقع شده که در سده‌های میانه به جاده بزرگ خراسان و بعدها به دروازه آسیا معروف شده است.

بسیاری از مورخان و جغرافی نویسان ایرانی و عرب سده سوم هجری به بعد در مورد شهر قصرشیرین و بناهای این شهر از جمله عمارت خسرو مطالبی نگاشته‌اند. اکثر مورخان عمارت خسرو را جزء عجایب دنیا و آن را کاخی دانسته‌اند که خسرو پرویز برای شیرین زن مسیحی‌اش بنا کرده است.

عمارت خسرو دارای پلان مستطیل شکل است که با جهت شرقی غربی با استفاده از مصالح لاشه سنگ، گچ و آجر بر روی صفحه‌ای به ارتفاع هشت متر ساخته شده است.

این بنا از دو بخش رسمی و خصوصی تشکیل شده که راه‌های دسترسی به بخش رسمی آن از طریق پلکان‌های دو طرفه‌ای بوده که در ضلع شمالی، جنوبی و شرقی صفحه ایجاد شده و راه دسترسی به بخش خصوصی از طریق دروازه و حیاط هایی است که در ضلع جنوب غربی صفحه واقع شده‌اند.

اطراف صفه را مجموعه‌ای از اتاق‌ها و راهروهای بزرگ فرا گرفته که دارای پوششی از تاق آهنگ است.

در بالای صفه مهتابی بزرگی وجود دارد که طبق نوشته‌های جغرافی نویسان سده‌های نخستین اسلامی سطح آن با سنگ‌های مرمر مفروش بوده است.

در بخش غربی این مهتابی، تالار ستون داری با دو ردیف ستون احداث شده است که در هر ردیف پنج ستون و یک ستون نما قرار دارد، این بخش از بنا همانند کاخ دامغان و تالار ستون دار تخت سلیمان و بنای چال ترخان احتمالا‌ دارای پوششی از تاق‌های آهنگ و متقاطع بوده و ترکیبی سه ایوانی را به وجود آورده است.

در ضلع غربی این تالار درگاه عریضی وجود دارد که از طریق آن می‌توان وارد اتاق نسبتا‌ بزرگ گنبدداری شد که گنبد آجری آن فرو ریخته است.

در قسمت شمالی و جنوبی این اتاق فضاهایی با پلان مستطیل وجود دارد. پس از اتاق گنبد دار از طریق درگاه‌های جبهه غربی می‌توان وارد صحن مربع شکلی به ابعاد ‪ ۲۷در ‪ ۲۷متر شد که اطراف آن را رواقی ستون دار فرا گرفته است، این صحن از نظر ترکیب کلی شبیه حیاط شمالی آتشکده تخت سلیمان است‌

در قسمت غربی این حیاط و در طول محور اصلی ساختمان ایوان نسبتا بزرگی ساخته شده که حیاط رواق دار را به حیاط‌های خلوت ارتباط می‌دهد و در اطراف هر یک از حیاط‌های خلوت نیز رواقی وجود دارد که از طریق آن می‌توان به مجموعه‌ای از ساختمان‌های مسکونی دسترسی پیدا کرد.

هر یک از این ساختمان‌ها دارای حیاط، ایوان و اتاقهای متعددی است که برخی از آنها دارای مطبخ و یک اتاق کوچک سرویس هستند. این واحدهای ساختمانی تا قسمت غربی صفه امتداد یافته‌اند، در بخش شمالی صفه نیز چندین خانه به صورت مجموعه دیده می‌شود که خانه‌های اختصاصی بزرگتری از همین نوع در تیسفون هم دیده شده است.

همچنین در قسمت جنوب غربی صفه دو حیاط نسبتا بزرگ با دروازه‌های مسقف وجود دارد که از جمله راه‌های دسترسی به بخش خصوصی عمارت است. حیاط اول دارای پلان مربع شکلی است که اطراف آن را رواق ستون داری فراگرفته است و در ضلع غربی آن هشتی مسقفی وجود دارد که در طرفین آن دو اتاق نگهبانی ساخته شده است.

همچنین در ضلع شرقی آن هشتی دیگری است که در هر ضلع آن چهار اتاق وجود دارد، از طریق این هشتی می‌توان به حیاط دوم مجموعه که دارای پلان مستطیل شکل است دست یافت، این حیاط به طول صد متر است و اطراف آن را رواق ستون داری فرا گرفته است.

به نظر می‌رسد تالار ستون دار و گنبد پشت آن بخش رسمی و تشریفاتی عمارت باشد و خانه‌هایی که در قسمت مرکزی عمارت قرار دارند احتمالا" حرم حاکم را تشکیل می‌دهند.

همچنین خانه‌های واقع در پشت ساختمان احتمالا برای پذیرایی از مهمانان بوده است. در ضلع شرقی عمارت درست در مقابل دروازه باغ استخری وجود داشته که در سال ‪ ۱۸۹۱ میلادی دمورگان پلان آن را رسم کرده و جغرافی نویسان سده سوم هجری قمری به بعد به کرات از این استخر یاد کرده‌اند‌

اگرچه برخی پژوهشگران سده بیستم این عمارت را بنای تشریفاتی از دوره عباسی می‌دانند، اما تمام جغرافی‌دانان ایرانی و به تبع آن پژوهشگران معاصر این بنا را کاخی از زمان خسرو پرویز می‌دانند که برای همسر مسیحی‌اش شیرین ساخته است.