پاتریوت، چالش جدید روابط تهران - آنکارا؟

باوجود اینکه دفتر احمدی نژاد در اوایل هفته گذشته از پاسخ مثبت به دعوت رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه برای حضور رئیس دولت در مراسم بزرگداشت مولانا خبر داده بود، یک روز پس از اظهارات فیروزآبادی، فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح، برنامه سفر احمدی نژاد لغو شد. دفتر وی  مشغله کاری را دلیل لغو این سفر عنوان کرد و این در حالی بود که رسانه های ترکیه می کوشیدند بین این سفر لغو شده و تهدید های فیروز آبادی پل بزنند.

 دیپلماسی ایرانی می نویسد که در حالی که هنوز بحران فروننشسته، روز شنبه، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروی مسلح با اشاره به استقرار موشک های پاتریوت در مرزهای ترکیه با سوریه، وجود این سامانه ها را به ضرر کشور ترکیه دانست.

سردار احمد وحیدی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه "حضور نیروهای بیگانه غربی در کشورهای اسلامی همواره با ایجاد مشکلات و اختلاف بین کشورهای اسلامی همراه بوده است"، گفت: نصب موشک های پاتریوت در ترکیه هیچ نقشی در امنیت زایی ترکیه ندارد و این به ضرر کشور ترکیه است.

در همین حال  یک عضو مجلس نیز  گفت، استقرار پاتریوت ها، ترکیه را نا امن می کند. علاء الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با اظهار این که ناتو موشک های پاتریوت را به ترکیه تحمیل کرده است گفت: این موشک ها به امنیت ترکیه کمک نمی کند، زیرا همه همسایه های ترکیه از نصب این موشک ها ناراضی هستند.

گفتنی است به دنبال درخواست دولت ترکیه، کشورهای عضو پیمان ناتو با استقرار سامانه موشک های پاتریوت در مرز ترکیه با سوریه موافقت کرده اند.  ترکیه می گوید می خواهد در برابر حملات احتمالی از سوی سوریه به خاک خود آماده باشد.

اما ایران، از حامیان اصلی دولت بشار اسد، به شدت با این اقدام مخالف بوده و تاکنون بارها تأکید کرده است که استقرار موشک های پاتریوت به امنیت منطقه آسیب وارد خواهد کرد.

این در حالی است که بنا بر ادعای آنکارا، ایران بهتر است به جای اعتراض به پاتریوت ها از نفوذ سیاسی خود بر دولت بشار اسد در راستای توقف خشونت ها در سوریه استفاده کند. احمد داوود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، ۲۸ آذرماه تأکید کرد که ترکیه حق دارد برای دفاع از سرزمین خود هر کاری انجام دهد و ابزارهای پیشگیری را به کار ببندد و این کار را هر وقت لازم باشد انجام می دهد.

پاتریوت ها قبلا در جریان حمله آمریکا به عراق در سال ۱۹۹۱ در واکنش به اشغال کویت توسط صدام حسین و بار دوم در جریان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ که به سقوط حکومت صدام حسین در عراق منجر شد، در ترکیه مستقر شده بود، اما بعد از این حملات دوباره برچیده شد.

ترکیه با اشاره به وجود سلاح های شیمیایی در سوریه می گوید که نیاز مبرم به استقرار دوباره پاتریوت ها در مرز هایش را دارد.

از سوی دیگر نخست وزیر ترکیه درباره انتقاد ایران از استقرار موشک های پاتریوت در مرزهایش با سوریه با بیان این که در داخل کشور نیز برخی مخالفت استقرار این موشک ها هستند، گفت: این اقدام تنها در جهت حفاظت از خاک ترکیه انجام شده است.

اردوغان در برنامه تلویزیونی شبکه خبری ان.تی.وی در پاسخ به سوالی درباره نگرانی ایران از استقرار موشک های پاتریوت در مرز سوریه و ترکیه از سوی ناتو گفت: تصمیمات کشورمان را خودمان می گیریم. در حال حاضر حتی در داخل کشور احزاب مخالف نیز از استقرار این موشک ها انتقاد کرده و مخالف این مساله هستند و اعلام می کنند که با استقرار این سامانه، خاک کشور را در اختیار ناتو قرار داده ایم.

به گزارش خبر آن لاین هنگامی که مجری برنامه از اردوغان درباره اظهارات سرلشر فیروزآبادی و البته علی اکبر صالحی  وزیر امور خارجه ایران درباره تحریک آمیز بودن استقرار موشک های پاتریوت در ترکیه پرسید، وی پاسخ داد که رئیس ستاد مشترک ایران از جانب چه کسی سخن می گوید؟

او افزود: وقتی با رئیس جمهور ایران در این باره سخن می گوییم، او می گوید که مواضع این افراد، موضع شخصی آنان نیست اما به ناگاه افرادی سخنانی بر زبان می رانند؛ اصولا مشخص نیست در ایران چه کسی از جانب چه کسی سخن می گوید! مشخص نیست، چه کسی در ایران موضع این کشور را اعلام می کند!

سال گذشته به دنبال موافقت ترکیه با استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در خاک خود، امیر علی حاجی زاده، فرمانده هوا فضای سپاه ، ترکیه را تهدید کرد که در صورت هدف قرار گرفتن ایران، جمهوری اسلامی نیز پایگاه های ناتو در خاک ترکیه را هدف قرار خواهد داد. صالحی نیز در واکنش به انتقاد های ترکیه در خصوص تهدید های مطرح شده، اعلام کرد هر موضعی، موضع رسمی ایران نیست. به نظر می رسد اشاره اردوغان به اعلام موضع ایران نیز به اظهاراتی باشد که وزیر امور خارجه ایران در این زمینه مطرح کرده بود.

برخی تحلیلگران بر این باورند که ترکیه و ایران در طول روابط خود همواره کوشیده اند مشکلات را پشت پرده حل کنند. به نظر کارشناسان در شرایط کنونی تنش در روابط تهران و آنکارا با توجه به موضع کاملا متناقض دو کشور در مورد سوریه و همچنین استقرار سامانه پاتریوت ها در خاک ترکیه بسیار متشنج تر از آن چیزی است که از می توان از موضع گیری مقامات دو طرف استنباط کرد. برای مثال هفته گذشته مقامات ترکیه با وجود اینکه رسانه های این کشور سعی داشتند بین لغو سفر احمدی نژاد و تهدید های سرلشگر فیروز آبادی ارتباط ایجاد کنند، اعلام کردند هنوز نشانه های به دست نیامده که حاکی از آن باشد که لغو سفر احمدی نژاد به دلیل اظهارات فیروز آبادی بوده است.

رویکردی از آنکارا که به وضوح در جهت آرام کردن اوضاع دست کم در محافل عمومی ، اتخاذ شده است. از سوی دیگر سفر مهمانپرست به ترکیه نیز نشان می دهد ، طرف ایرانی نیز قصد ندارد به چالش ایجاد شده در روابط فی ما بین دامن بزند. مقامات وزارت خارجه ایران از اواسط مردادماه که 48 ایرانی در سوریه به گروگان گرفته شدند، از طریق آنکارا که روابط نزدیکی با معارضان سوری دارد، موضوع آزادی آنها را پیگیری می کند. همچنین حل بحران سوریه نیز تا حدود زیادی نیازمند همکاری ترکیه و ایران است.