جبران کسری بودجه با مالیات بر مبنای پایه‌های مالیاتی/ راز افزایش درآمد های مالیاتی؟!

گروه اقتصاد «تیتریک»؛ علی کاشانی استاد دانشگاه آزاد کرج و کارشناس مسایل اقتصادی گفت: ترویج و اشاعه فرهنگ پرداخت مالیات امری مهم و از شاخصه های توسعه یافتگی اقتصادی محسوب می شود لذا مالیات به عنوان یک منبع درآمدی مهم و مطمئن برای اداره کشور و خروج از وابستگی به نفت به حساب می آید.

وی ادامه داد: مهمترین چالش موجود در سیستم مالیاتی کشور ترکیب نامناسب تولید ملی و توزیع درآمد در کشور است. بخش خدمات بیشترین سهم را از درآمد ملی کشور به خود اختصاص داده است. این بخش در حدود نیمی از اقتصاد کشور را در بر گرفته و به تنهایی ارزش افزوده‌ای هم‌تراز با نفت و صنعت و کشاورزی ایجاد کرده است.

این مدرس دانشگاه افزود: مشکل دیگر سیستم مالیاتی سهم بالای معافیت‌ها و مشوق‌ها است. البته استفاده از این مشوق‌ها به عنوان ابزاری سیاستی در دستان دولت می‌تواند به توسعه متوازن منطقه‌ای، افزایش صادرات، رشد سرمایه گذاری، انتقال فناوری و رونق تولید منجر شود، اما بسیاری از این مشوق‌ها به صورت غیرکارا هبه شده‌اند.

وی گفت: مشکل دیگر در بحث مالیات‌ها، حجم بزرگ اقتصاد غیررسمی و زیرزمینی کشور است. بازار سیاه که بخش عمده‌ای از اقتصاد ایران را در بر گرفته، به روشنی در حال فعالیت است و مالیاتی نمی‌پردازد. این امر موجب می‌شود تا بسیاری از مردم که از این راه ارتزاق می‌کنند – و البته تعدادشان کم نیست – بدون پرداخت هیچ مالیاتی از خدمات عمومی دولت بهره ببرند.

کاشانی عنوان کرد: به مشکلات ساختاری فوق باید مشکلات قانونی را اضافه کنیم. پیچیدگی‌های مقررات مالیاتی، ساختار نامناسب نرخ‌ها و ضعف ضمانت‌های اجرایی قوانین از این دست مشکلات قانونی‌اند.

وی تاکید کرد: مشکل دیگری که در بیرون از محیط اقتصاد با آن مواجه‌ایم، ضعف فرهنگی مردم است که مالیات را به عنوان یک وظیفه شهروندی نپذیرفته و همواره در صدد دور زدن پرداخت آن هستند. این موضوع شاید به ریشه‌های تاریخی ما و شاید به دوران معاصر و عدم اعتماد مردم به دولت‌ها بازگردد، اما قطعاً به بسترسازی دراز مدت فرهنگی و اقتصادی نیاز دارد.

این مدرس دانشگاه در پایان اظهار داشت: دولت باید تلاش خود را برای افزایش درآمد مالیاتی به کار بندد. اگر نگاهی به رشد درآمدهای مالیاتی دولت در این چند سال داشته باشیم و آن را با نرخ رشد سطح عمومی قیمت‌ها مقایسه کنیم، درمی‌یابیم که مالیات واقعی یا درآمد واقعی دولت از محل مالیات‌ها هر سال کاهش یافته است. حتی رشد اسمی درآمدهای مالیاتی در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته است. افزایش درآمد مالیاتی دولت به مناسب کردن محیط کسب و کار و ایجاد فضای سالم و رقابتی برای تولید، کنترل و نظارت دقیق و بسترسازی فرهنگی احتیاج دارد. علاوه بر این باید به شفافیت هزینه‌ها و ارایه بیلان دقیق کاری دولت در هزینه‌کرد درآمدها توجه ویژه داشت، چرا که تنها در یک فضای پُر از اعتماد است که می‌توان امید به افزایش درآمدهای مالیاتی داشت.