موفقیت سیاسی بیانیه لوزان یک دستاورد بزرگ سیاسی است

بر همین اساس بر آن شدیم برای روشن شدن محتوای این بیانیه و رفع ابهامات موجود در آن با علی قربانی استاد دانشگاه کرج و پژوهشگر علوم سیاسی به گفت‌وگو بنشینیم که در ادامه متن کامل این گفت‌وگو آمده است.

نتیجه مذاکرات هسته ای را چگونه ارزیابی می کنید؟

باید از زوایای مختلف نسبت به بیانیه لوزان نگریسته شود ، تفاسیر مختلفی از این بیانیه شده است ضمن اینکه دو تا تفسیر جمهوری اسلامی ایران و آمریکایی ها از این بیانیه داشتند منجر به سوالاتی در این زمینه شده است اما با در نظر گرفتن همه این تفاسیر مختلف درباره بیانیه باید خدمتان عرض کنم که بیانیه از نظر سیاسی یک بیانیه خوبی است هرچند که شاید همه خواسته های جمهوری اسلامی ایران در این بیانیه نیامده باشد اما واقعیت امر این است که ما در بحث فناوری هسته ای که منجر به برگزاری نشست های متعدد و مذاکرات در مکان های مختلف شد هدف جمهوری اسلامی ایران داشتن فناوری صلح آمیز هسته ای بود و چیزی را بر خلاف این و ادعایی را که غربی ها در بحث انحراف از فناوری صلح آمیز هسته ای داشتند را ما دنبالش نبودیم.

وقتی صحبت از داشتن چرخه سوخت و فناوری هسته ای می شود یعنی ما با تحقیقات و توسعه ای که در این حوزه لازم است به آن نیاز داشتیم و آن چیزی که تا الان حفظ دستاورد فعالیت های هسته ای مان بوده است این در بحث بیانیه که کلا اذعان به این موضوع شده است و به رسمیت شناخته شده است که ایران سطح غنی سازی 3.67 درصدی که در این حوزه آمده است یعنی فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده است دوم تحقیق و توسعه هم همین طوراست و موضوعی که در حال حاضر منجر به اختلاف شده است آن هم تفسیرهاست ، در بحث تعلیق یا توقف تحریم هاست، ببینید در یک نگاه ما به خاطر اینکه موجب تحریم های ظالمانه واقع شده بودیم و آن هم به اتهام فعالیت های هسته ای است، این واقعیت نداشته و ندارد و خود بیانیه لوزان هم دلیل بر این ادعای جمهوری اسلامی ایران است که ایران همواره به دنبال فعالیت های صلح آمیز هسته ای بوده است اما بالاخره غربی ها با مواردی که مطرح کردند به دنبال ایجاد انحراف در افکار عمومی جهانی و اتهام کردن جمهوری اسلامی ایران به سمت فعالیت های هسته ای غیر صلح آمیز یا تسلیحات نظامی بوده است که در بحث موضوع تحریم ها خیلی مهم بوده است چون حقیقتا تحریم ها ظالمانه بود ظالمانه از باب حقوقی، ظالمانه از باب سیاسی و ظالمانه از حیث فنی ، چون همچنان که رهبری معظم انقلاب در پی فتوای داشتن سلاح های هسته ای ، سلاح های کشتار جمعی را حرام اعلام کردند اصلا در فکر و ذهن و اعتقاد و اندیشه جمهوری اسلامی ایران استفاده غیر صلح آمیز از اتم محکوم است یک نگاه انسانی و اسلامی است .

اما چون امروز در موضوع تحریم ها در اختلاف هستیم ببینید بیانیه مطبوعاتی تعیین یک چارچوبی برای توافق است هرچند که امروز تفاسیر متعدد است ما باید در موقع تدوین مطالب یا برداشت از این بیانیه باید ببینیم چه مواردی در توافق می آید اگر آن چیزی که در توافق نهایی بحث تعلیق بیاید قطعا جمهوری اسلامی زیر بار این موضوع نخواهد رفت اما طرفین تعهداتی دارند جمهوری اسلامی به تعهدات خود عمل خواهد کرد طرف های مقابل هم به تعهدات خودشان عمل خواهند کرد.

امروز تفاسیر هر چیزی که می خواهد باشد ولی آن چیزی که قرار است به عنوان بندهای تعهد برای طرفین در توافق نهایی گنجانده شود و اگر آنجا این تفسیر تعلیق یا توقف بیاید قطعا آن چیزی که مغایر با خواست مردم ایران و تیم مذاکره کننده هسته ای بوده منجر به توافق نخواهد شد لذا تا به امروز علی رغم آن تفاسیری که تاکنون شده است من موفقیت سیاسی این بیانیه را برای جمهوری اسلامی ایران یک دستاورد بزرگی می دانم دستاورد فنی آن را نیز همین طور، دستاورد حقوقی همین طور و دستاورد علمی آن را نیز به مراتب بالاتر از همه اینها می دانم چون اذعان طرفین و پذیرش طرفین مبنی بر مشارکت و همکاری ایران در ساخت و ذرات هسته ای جایگاه علمی جمهوری اسلامی ایران را علی رغم این همه شیطنت ها و موانعی که برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده بودند امروز در همه حوزه ها حرف محکمی برای جامعه جهانی داریم حرفها و دستاوردهایی که منجر به رشد، پیشرفت و در راستای کرامت انسانی و صلح جهانی است .

آیا بیانیه صادر شده پیروزی ملت ایران را نشان می دهد؟

وقتی یک مذاکره ای دارد انجام می شود باید سطح مذاکره را ببینید طرفهای مذاکره کننده را ببینید به زعم طرف های مقابل که خودش را جامعه جهانی معرفی می کردند البته ما هیچ وقت به این جامعه جهانی که این 6 کشور داشتند قبول نداریم چون جامعه جهانی صد و چند کشور دیگری نیز هستند که آنها نظرات متفاوتی نسبت به این کشورها داشتند اما اینها کشورهایی بودند که دارای حق وتو در شورای امنیت هستند کشورهای بزرگ دنیا بودند بزرگ از نظر صنعتی،نظامی، سیاسی بودند جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور انقلابی در یک منطقه متشنج امروز با طمانینه در سایه ی آرامش و امنیت و پشتوانه ی مردمی و الهی که داشت با در دست داشتن ادعاهای محکم که نشان از حقانیت بود وارد مذاکره با کشورهایی شد که در خیلی موارد با این کشورها دچار دیدگاه و تضاد و نگرش است لذا مذاکره با چنین کشورهایی و گرفتن حتی حداقل حق و حقوق از این کشورها ، کشیدن یک لقمه ی پر چربی که آنها می خواستند این را ببلعند از دهان یک شیر یا یک حیوان وحشی بود.لذا من این بیانیه را یک موفق می دانم چون طرف مقابل ما کشورهایی بودند که در چنین سطحی از نظام بین الملل قرار دارند، جمهوری اسلامی ایران مقابل کشورهایی نشست ، کشوری مثل ایالت متحده آمریکا که تا امروز خودش را قدرت یکه و تنها در دنیا می دانست.اتحادیه اروپا که نمایندگی 28 کشور اتحادیه اروپا را برعهده دارند، کشور بزرگی مثل روسیه ، کشور بزرگی مثل چین که امروز در حوزه ی اقتصادی حرفی برای گفتن دارد، هیات دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در مقابل چنین کشورهایی نشست و این حقوق را بدست آورد و این در صورتی بود که این کشورها هر کدام ساز خودشان را می زنند و به دنبال منافع ملی خودشان بودند اما آن اراده سیاسی و آن پشتوانه ای که رهبری معظم از هیات دیپلماسی داشت و پشتوانه ای که مردم داشتند و این دستاوردی که بود هرچند همه خواسته ملت ایران نیست اما همین مقداری هم که بدست آوردیم بیانگر آن درایت، تیز بینی ،هوشمندی مردم ایران، رهبری معظم ، مسئولیت و تعهدی که هیات دیپلماسی با توجه به آن روحیه انقلابی که داشتند به این دستاورد دست یافتند.

آیا گفته مقام معظم رهبری در مذاکرات کاملا محقق شد؟

کاملا محقق نشده است اما آن چیزهایی که محقق شده بیشتر از آن حداقل هاست.ما یک کف داریم و یک سقف داریم ما وارد مذاکره شده بودیم مذاکره یعنی باید یک چیزهایی را از دست می دادیم و یک چیزهایی را بدست می آوردیم .آن چیزهایی که در مذاکره در حال حاضر بدست آوردیم بلند مدت است ، آن چیزهایی را هم که از دست دادیم بخشی از توفیقات مان بوده است اما آن توفیق اصلی موفقیت هسته ای نبوده است.در این مذاکرات ایرانی ها دستاورد خوبی دارند هر چند این همه خواسته مردم ایران و تاکیداتی که رهبر روی آن تاکید داشتند شاید نبوده باشد. هیات دیپلماسی از حمایت رهبری انقلاب بهره مند و برخوردار بودند ، هیات های دیپلماسی در رابطه با مسایل هسته ای همواره نظرات رهبری معظم را مورد توجه قرار دادند لذا اختیارات را هم داشتند و این را یقین بدانید که اگر رضایت رهبری در این موضوع نبود چنین اتفاقی نمی افتاد.

رییس جمهور آمریکا می گوید نتوانسته ایم ایران را از داشتن انرژی هسته ای منصرف کنیم ولی توانسته ایم با استفاده از تحریم ها ایران را به پای مذاکره بیاوریم، آیا اظهارات اوباما حقیقت دارد؟

اوباما این صحبت را در رابطه با فعالیت های هسته ای غیر صلح آمیز عنوان می کند یک نوع فرافکنی و ایجاد انحراف می کند کدهای اشتباهی می دهد اوباما دلایل خودش را هم دارد ایشون رییس جمهور یک کشوری مثل آمریکا است بر اساس ساختاری که در ایالات متحده آمریکا وجود دارد و ساختار جهانی لازم است که اوباما این حرفها را بزند هرچند در این حرفها نشان از استقامت ، پایداری ، مقاومت ، تیز بینی و غرور ایرانیان موج می زند چرا که اگر غیر از این بود آن کاری را که آمریکایی ها با لیبی کردند با عراق کردند و در خیلی از کشورهای مختلف بر مبنای مختلف می کردند آنها را انجام می دادند امروزه آمریکایی ها کاملا به این نتیجه رسیدند که زبان گفتگو، لحن رفتار و ادبیات گفتارشان با ایران متفاوت از سایر کشورهاست. ایرانی ها یک تمدن بزرگی دارند ایرانی ها مردم بزرگی هستند معادلات جهانی را می دانند ، دشمنان خودشان را می شناسند و جهت گیری حرفها را هم متوجه اند لذا این صحبت های اوباما در رابطه با اینکه ایرانی ها را به پای مذاکره آوردیم این بیانگر است که ایرانی ها روی خواسته های خودشان تاکید و پافشاری داشتند و در کنار این تاکید، پافشاری و استقامت اهل گفتگو و تعامل با جامعه جهانی هم هستند.

آیا تمام تحریم ها لغو خواهد شد؟

آن چیزی که در چارچوب بیانیه مطبوعاتی است بله لغو خواهد شد اما تا زمان توافق نهایی باید منتظر ماند و شاید تفاسیر مختلفی در این زمینه صورت بگیرد اما وقتی توافق نهایی انجام شد ما در توافق نهایی شاهد این خواهیم بود که خواسته ی رهبری معظم انقلاب و مردم ایران مبنی بر رفع کامل تحریم ها انجام خواهد شد در غیر اینصورت خود کشورهای طرف مذاکره می دانند که اولا آن چیزی که قبل از عید اتفاق افتاد و رهبری معظم انقلاب هم به آن نیز اشاره کردند سقوط اخلاق سیاسی که ما شاهد رفتار سناتورها بودیم اگر کشورهای مقابل و بالاخص امریکا بخواهد رفتاری خلاف چارچوب بیانیه انجام دهد شاهد سقوط بیش از پیش رفتار سیاسی آمریکا خواهیم بود.

دنیا یک آداب و رسومی دارد، دیپلماسی آداب و رسومی دارد نمیشه برخلاف این آداب و رسوم رفتار کرد . علی رغم تفسیرهای مختلف آن چیزی که باید لحاظ بگیرد خواست طرفین است، خواست جمهوری اسلامی ایران برای حضور در مذاکره و رسیدن به یک چارچوب رفع کامل تحریم های مرتبط با فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران است.

صحبت پایانی تان را بفرمایید؟

جا دارد از زحمت ها و تلاش های تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران تقدیر و تشکر کرد و شکرگذار این درایت و هدایت رهبری معظم انقلاب در بحث تعیین و حرکت در مسیر دیپلماسی و مقاومت و حمایت هایی که مردم ایران ، ریاست محترم جمهوری اسلامی در بحث خدمت به مردم در این مسیر انجام دادند باید شکرگذار و سپاسگذار این حرکت شد.

در مورد قضاوت در مورد بیانیه باید منتظر بمانیم همان تعهد و مسئولیتی که هیات دیپلماسی دارند این به پشتوانه ای که درون نظام بیشتر انجام می شود آنها خودشان را متعهد و مسئول در مقابل مطالبات مردم و این استقامت و پایداری که مردم کردند می دانند لذا طوری رفتار نشود که شکافی بین داخلی ها داخل نظام وجود داشته باشد که دشمن از این موضوع سوء استفاده کند ما هم باید منتظر بمانیم تا توافق نهایی صورت گیرد.

تعیین سیاست های کلی نظام با رهبری معظم انقلاب است نظرات ایشون خیلی مهم است و ان شاء الله تا الان که شاهد رهنمودهای ایشون بودیم بعد از این هم بالاخص بعد از این بیانیه منتظر نقطه نظرات ایشون در این خصوص خواهیم بود لذا از خوش بینی و بد بینی مفرد دوری کنیم . یک فضای بینابینی است همواره طرفین به نتیجه برد –برد فکر می کردند هرچند که شاید طرف غربی هم این موضوع را مطرح کند ولی هدفش این باشد که به باخت طرف مقابل فکر کند . اما در مذاکرات سیاسی اگر نتیجه منجر به برد-برد نشود قطعا طرف مقابل تن به مذاکره نمی دهد مگر اینکه از ضعف رنج ببرد چون جمهوری اسلامی ایران و هیات دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران که در یک موقعیت خیلی بهتر و برتری قرار داشت با توجه به سطح مذاکرات و کشورهای طرف مقابل این خودش بیانگر این است و بیانیه لوزان آغاز یک مسیر بلندی است که اولین آن را باید در بحث توافقنامه جامع بدانیم ضمن اینکه اگر ما به سایر پیامدهای این بیانیه و مذاکرات نگاه کنیم امروز دنیا به این نتیجه رسیده که جمهوری اسلامی ایران یک جایگاه خاصی را در بحث مدیریت منطقه ای ، تاثیرگذاری در بحث مبادلات جهانی ، حضور در میادین علمی، حضور در میادین فنی و به عنوان یک کشوری که هم حامل بوده ، هم حامی صلح امنیت بوده امروز جمهوری اسلامی دارد شناخته می شود.امروز دنیا به قدرت جمهوری اسلامی ایران اذعان دارد هرچند که شاید منافع برخی از کشورها ایجاب نکند که در این خصوص حرفی بزنند لذا اگر ما علم و آگاهی و در این مسیر صبر و استقامت و پایداری کردیم اگر با اعتقاد به خداوند به این تیم مذاکرات اعتماد شد همه بیانگر این بود که به آن خواست مردم و در صدای مردم متجلی بود همچنان که قبل از این بوده و بعد از این هم ادامه خواهد داشت قضاوت ها در رابطه با بیانیه نسبت به تیم خودی منصفانه باشد به این دلیل عرض می کنم سیاست های کلی نظام را رهبری با خواص نخبگان دنبال می کنند هر آن چیزی که برخلاف منافع جمهوری اسلامی ایران باشد انجام نخواهد شد و این درایت و استقامت و هوشمندی که انجام شد پیروزی از آن جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.