از «هیکل‌های گلدونی» تا «ناهنجاری‌های عصبی»

جوانان زیادی هم هستند که این روزها تحت تاثیر بمباران تبلیغاتی شبکه‌های ماهواره‌ای، مربیان بدنسازی باشگاه‌های ورزشی یا هم‌سن و سال‌هایشان هزینه‌های چندصدهزار تومانی و حتی میلیونی را آن هم به صورت ماهانه برای تهیه مکمل‌هایی تحت عنوان مکمل‌های غذایی، متحمل می‌شوند تا شکم‌شان را شش تکه کرده و به بازوانشان حجم دهند و به اصطلاح خودشان هیکلی گلدانی بسازند و تیشرت‌های چسبان‌شان نیز‌ بر تن‌ بنشیند.

این تبلیغات اثرگذاری زیادی بویژه در گروه‌های نوجوانان و جوانان که به دنبال ظاهری جذاب‌ترند داشته و آنها را به سوی استفاده از این مواد آن هم بدون مراجعه به پزشک متخصص می‌کشاند.

«محمد.م» در رابطه با اشاره به تجربه خود در زمینه مصرف مکمل‌ها، می‌گوید: در بدو ورودم به یکی از باشگاه‌های ورزشی، زمانی که از لاغری خود گلایه‌مند و به دنبال راهی برای رهایی از آن بودم، با وعده‌ای مبنی بر افزایش وزن طی دو هفته از سوی مربی باشگاه روبرو شدم. در کنار ورزش، مصرف مکمل‌های دست‌ساز را به من توصیه کردند و طبیعتا هزینه‌ای دو برابر آنچه وجود داشت را نیز طلب ‌کردند؛ اما زیر بار مصرف نرفته و بیرون آمدم.

وی ادامه می‌دهد: در بین دوستانم افراد زیادی را می‌بینم که با این نوع حرف‌ها وقت، ‌انرژی و مهم‌تر از همه سلامتی خود را صرف این وعده‌های واهی می‌کنند.

«امیر. ز» نیز یکی از نوجوانانی‌ست که به امید داشتن قد بلندتر به دنبال استفاده از این مکمل‌هاست؛ با این توجیه که چند نفر از دوستانش آنها را مصرف کرده و به نتیجه دلخواه رسیده‌اند. او می‌گوید این قرص‌ها هیچ عارضه‌ای ندارند و دلایل پدر و مادرش را برای عدم مصرف و نگرانی آنها از عوارض سوء این مواد را نوعی نصیحت بزرگ‌ترانه می‌خواند.

شادمهر.س نیز با این استدلال که «می‌خواهم رو بیایم» جزو مصرف کنندگان پر و پا قرص این مکمل‌هاست. البته او تجربه تلخی هم دارد و می‌گوید: مکمل‌های خارجی که از یک بدنساز مطرح گرفته بودم، عارضه داد، کبدم را به میزان پنج درصد چرب کرد و پزشک آزمایشگاه سریعا با مشاهده نتیجه آزمایش متوجه مصرف پودر و مکمل بدنسازی شد. به همین دلیل چند ماه مصرف را قطع کردم و چند وقتی است که زیر نظر یک داروساز مصرف مکمل‌های جدیدم را آغاز کرده‌ام و طی دو هفته شش کیلو و 400 گرم اضافه کردم و از 79 کیلو به 85کیلو و 400 گرم رسیده‌ام.

محمد، امیر و شادمهر تنها نمونه‌ای از جمعیت جوانان متقاضی مصرف مکمل‌های ورزشی هستند و اینجاست که ضرب‌المثل معروف «مشت، نمونه خروار» رخ می‌نماید. البته با گشتی کوتاه در سالن‌های ورزشی زنانه نیز نمونه‌های خانم متقاضی این مکمل‌ها، خط انداختن بر بازو، دو تکه کردن آن و همچنین شکم‌های شش تکه را مشاهده خواهیم کرد و این چنین است که تب هیکل‌های گلدونی و به دنبال آن بازار مصرف مکمل‌های به اصطلاح غذایی میان جمعیت زنان و مردان و بویژه جوانان و نوجوانان، داغ شده و به صورتی افسارگسیخته پیش می‌رود.

حال سوال اینجاست؛ فارغ از تمام عوارض و تبعات مصرف این مواد، علت رشد روزافزون تمایل جوانان به مصرف پودرها و مکمل‌های بدنسازی چیست و چگونه می‌توان از حجم گرایش به آنها کاست و افراد را به سمت مصرف مواد طبیعی سوق داد؟ آیا این مواد آثار معجزه‌آسایی که مبلغان‌شان مدعی هستند را در بر دارند یا خیر؟ آیا اقدامات قانونی در جهت پیشگیری از ارائه این مواد در باشگاه‌های ورزشی به درستی صورت می‌گیرد؟

در این راستا و با توجه به همه‌گیری این موضوع میان نوجوانان و جوانان، با دکتر علی طاهری، متخصص پزشکی ورزشی و کنترل دوپینگ به گفت‌و‌گو نشستیم که در پی می‌خوانید:

رد مافیا روی مکمل‌های برند

دکتر علی طاهری در گفت‌و‌گو با ایسنا، با بیان اینکه بحث مکمل‌ها دو قسمت دارد، یک حوزه آن ورزشی و دیگری حوزه تجاری و بیزینس آن است، گفت: در قسمت تجاری بسیاری از شرکت‌ها و مافیاهای داخلی و خارجی وجود دارند؛ به نوعی بسیاری از مکمل‌های غیراستاندارد و مضر توسط شرکت‌ها و مافیاهای خارج از کشور تهیه و بسته‌بندی می‌شوند و حتی با پکیج‌های تقلبی و غیرواقعی به بازارعرضه می‌شوند.

وی افزود: گاهی در این پکیج‌های تقلبی از برندها و اسامی غیرواقعی استفاده می‌کنند و در بعضی مواقع در آن جعبه و باکس محتویاتی وجود دارد که واقعیت آن روی جزییات و اطلاعات مربوط به آن درج نمی‌شود. به این معنی که در داخل باکس محتویات استروییدها(چربی‌هایی مانند کلسترول) وجود دارد، اما روی جعبه فقط از ویتامین‌ها و مواد مجاز نام می‌برد.

ارمغانی نامبارک برای مصرفی خودسرانه

طاهری با اشاره به حوزه ورزشی در بحث مکمل‌ها، اظهار کرد: قطعا استفاده از هر مکملی حتی مکمل‌های مجاز و کاملا سالم نیازمند پیش‌بینی‌های لازم براساس نوع، مقدار، زمان ورزش، سن و جنس فرد بوده و اگر این پیش‌بینی‌ها انجام نشود، می‌تواند عوارض و نتایج زیان‌آور بسیاری داشته باشد. برهمین اساس ما در حوزه ورزشی هم با افرادی مواجه می‌شویم که یا ناآگاهانه اقدام به توصیه، تجویز و مصرف مکمل‌ها می‌کنند یا با هدف سوء و منفعت‌طلبی این کار را انجام می‌دهند. هر دو این کارها یک برآیند دارد و آن ایجاد آسیب و صدمه به فرد است.

طاهری عوارض مکمل‌ها را وسیع و بسیاری از آنها را با توجه به حجم بالای مصرف غیرقابل پیش‌بینی دانست و گفت: گذر زمان نشان می‌دهد که مصرف غیراستاندارد مکمل‌ها با چه عوارض و چه تابلوهایی خود را نشان می‌دهد. بخش عمده‌ای از این داروها و مکمل‌ها جنبه درمانی دارد به شرط اینکه در بعد مشخص و محدود استفاده شود، اما مصرف و استفاده آنها در حجم بسیار بالا و تنظیم مصرف 10 برابر حد مجاز آنها می‌تواند فرآیندهای تخریبی بسیاری داشته باشد که بسیاری از آنها با گذشت زمان مشخص می‌شوند.

از ناهنجاری‌های عصبی تا عوارض کلیوی

وی ادامه داد: البته به صورت کلی مصرف مکمل‌ها عوارض شایعی مانند ناهنجاری‌ها و ناراحتی‌های عصبی و روانی در پی دارد؛ به طوریکه این افراد پرخاش‌جو و پرخاشگر شده و ثبات روحی و روانی خود را از دست می‌دهند، نظم خواب این افراد بر هم خورده و گاهی ممکن است خواب طولانی مدت داشته باشند و بعد از آن به تدریج زنجیره خواب آنها از هم گسیخته شود.

وی می‌گوید: مساله دوم در رابطه با مصرف مکمل‌ها، عوارض کلیوی است. قطعا ناهنجاری‌های کلیوی و مجاری ادراری یکی از شایع‌ترین عوارض استفاده نامناسب از مکمل‌هاست. همچنین ناهنجاری‌ها و نارسایی‌های جنسی و عقیمی و ایجاد عوارضی در تولید مثل این افراد، قطعا از مواردی است که به طور جدی روی آن کار می‌شود. ناهنجاری‌های مربوط به کبد و عوارض گوارشی، ناراحتی‌های پوستی و... نیز از عوارض شایعی است که در حیطه جنرال خود را نشان می‌دهد و نهایتا این عوارض با تابلوهای مختلفی بروز می‌کند که سن، جنس، نوع ماده‌ای که مصرف می‌کند و بیماری‌های زمینه‌ای فرد در آن تاثیرگذار است.

مکمل‌ مجاز و غیرمجاز در باشگاه‌ها ممنوع!

این متخصص پزشکی ورزشی با بیان اینکه باشگاه‌ها به لحاظ قانونی به هیچ عنوان اجازه توصیه، تجویز، فروش و ارائه مکمل، نه تنها مکمل‌های دست‌ساز و غیراستاندارد بلکه مکمل‌های مجاز و استاندارد را ندارند، تصریح می‌کند: به لحاظ قانونی هر باشگاهی که بخواهد در حیطه فروش، تجویز و توصیه به مکمل ورود پیدا کند، هم باشگاه و هم مربی متخلف بوده و براساس قوانین، محرومیت‌هایی را تجربه خواهد کرد که این محرومیت‌ها در برخی موارد محرومیت‌های ورزشی بوده و فرد را از حیطه ورزشی و مربیگری محروم می‌کند و در برخی از کشورها این محرومیت‌ها، محرومیت‌های اجتماعی است.

طاهری می‌گوید: اگر باشگاهی به توصیه، تجویز و فروش مکمل اقدام کند این به معنای این نیست که با گذشت زمان این موضوع فراموش شود، بلکه حتی بعد از گذشت دو یا سه سال که از مصرف آن مکمل بگذرد و بعدها متوجه شود که این مکمل غیراستاندارد و برای سلامتی مضر بوده است، آن باشگاه و فرد تجویز کننده باید به قانون پاسخگو باشد.

"نه" محکم به مکمل در ورزش عمومی

وی در پاسخ به اینکه مبادی دسترسی به مکمل‌های مجاز کدام است، می‌گوید: توصیه ما در حوزه ورزش عمومی و همگانی استفاده از مواد طبیعی، میوه‌جات و سبزیجات است، اما اگر فردی بخواهد در حوزه ورزش حرفه‌ای و قهرمانی قدم بردارد نیاز به مصرف مکمل‌هایی دارد که این براساس نوع ورزش و میزان ورزش متفاوت است. به همین علت توصیه می‌شود که افراد در ورزش قهرمانی با کارشناسان و پزشکانی که دارای تخصص در این حوزه هستند مشورت کنند.

طاهری در ادامه با اشاره به بحث دوپینگ در حوزه ورزشی با بیان اینکه داروهای دوپینگی را در جدولی از داروهای ممنوعه داریم که در ابتدای هر سال میلادی اعلام می‌شوند، ادامه می‌دهد: پزشکان براساس استانداردهای ورزشی دارو را تجویز نمی‌کنند، بلکه براساس یکسری استانداردهای درمانی که زیر نظر وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی است، توصیه و تجویز دارو را انجام می‌دهند. به همین دلیل اگر ورزشکاری قصد مصرف داروی خاصی را دارد و به پزشکی که نسبت به داروهای ممنوعه اطلاعات کمی دارد یا به روز نیست، مراجعه می‌کند، حتما باید پزشک را آگاه کند.

توصیه و تجویز مواد ممنوعه؛ مساوی با دوپینگ

وی در خصوص تخلفات انجام شده در این زمینه و میزان آن، با بیان اینکه طبق قانون هرکس توصیه، تجویز و خرید و فروش در حوزه مواد ممنوعه و دوپینگی داشته باشد، به منزله اقدام و ارتکاب به دوپینگ است، می‌افزاید: فرد خاطی نیز حداقل دو سال از انجام فعالیت‌های ورزشی خود محروم می‌شود. امروز دوپینگ در کشور ما تنها یک تخلف ورزشی است؛ این درحالیست که در بسیاری از کشورها هم تخلف ورزشی و هم تخلف اجتماعی است.

طاهری در این باره ادامه می‌دهد: امیدوارم در آینده نزدیک با همکاری نهادهای بالادستی، دوپینگ به عنوان پدیده‌ای شوم به لحاظ ورزشی و اجتماعی به گونه‌ای تعریف شود که امکان سوءاستفاده را از افراد بگیرد.

وی همچنین می‌گوید: در زمینه میزان تخلفات کار آماری انجام شده، اما دقیق نیست چراکه ما با دو جزیره جدا در این زمینه مواجهیم؛ یک جزیره حیطه پزشکی و وزارت بهداشت و پزشکانی هستند که در نظام ورزش دخالت نمی‌کنند و دوم گروه‌هایی که در حوزه ورزش هستند. بنابراین باید به صورت جداگانه در این دو حیطه بررسی شود و کار آماری دقیق‌تر و جدی‌تری انجام گیرد.

جای خالی سازمان‌های بالادستی در نظارت بر مکمل‌های ممنوعه

طاهری نظارت بر عرضه و مصرف مکمل‌ها را مورد اشاره قرار می‌دهد و می‌گوید:‌ نظارت‌ها در این زمینه وجود دارد، اما با توجه به فضایی که در زمینه استفاده از مواد ممنوعه و مکمل‌ها است هم در ورزش عمومی و هم در حوزه ورزش قهرمانی، این نظارت‌ها کافی نبوده و نیاز است که سازمان‌های بالادستی دخالت بیشتری داشته و قوانین بروزتری را جهت برخورد با ورزشکاران متخلف، باشگاه‌ها و افرادی که در ورزش عمومی و همگانی اقدام به سوءاستفاده و تجویز و فروش مکمل‌های غیرمجاز می‌کنند، داشته باشیم.

گربه نظارت از موش دوپینگ فاصله نگیرد

وی مبحث دوپینگ را به ماجرای موش و گربه مانند می‌کند و می‌گوید: ‌قوانین این موضوع باید مرتبا به روز شده و پیگیری‌ها ادامه یابد. از ابتدای تشکیل و فعالیت ستاد ملی مبارزه با دوپینگ که در سال 1382 آغاز شد تا به امروز هیچ‌گونه به روزرسانی در زمینه قوانین و تشکیلات مبارزه با دوپینگ صورت نگرفته است. اما امیدواریم این به روزرسانی هرچه زودتر انجام شده و کار به روزرسانی به گونه‌ای باشد که گربه از موش زیاد فاصله نگیرد.

انتهای پیام