سیاست جدید آمریکا؛ فرار رو به جلو!/ مگر بیانیه «لوزان» چرک نویس نبود؟

گروه سیاسی "تیتریک، بنابر باور برخی اندیشمندان، سیاست خارجی واشنگتن وقتی در برابر سیاست خارجی تدافعی قرار می‌گیرد، لاجرم تهاجمی می‌شود. هر بار کوتاه آمدن در برابر یکی از مواضع کاخ سفید، جلوتر آمدن آن و زیاده‌خواهی آن را در پی دارد.

این روزها در وین صحبت از آن است که آمریکایی‌ها از توافق (بیانیه) لوزان سر باز می‌زنند.آقای تخت روانچی یکی از مقامات مذاکره‌کننده ایرانی در مصاحبه ای صراحتا تاکید کرد که آمریکایی‌ها تغییر موضع داده‌ و خواسته‌هایی فراتر از لوزان را مطرح می‌کنند یا به‌عبارت ساده‌تر «دبه» کرده‌اند.

البته به هر روی، عهدشکنی از جانب واشنگتن اصلا تعجبی ندارد اما تذکار این نکته هم ضروری است که اگر آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده باشند که لوزان سقف خواسته ایران است، از نظر منطق مذاکراتی اشتباه نکرده‌اند که بر آن سقف فشار آورده‌اند. این تاکتیک مذاکراتی تهاجمی ایران بود که باید جلوی فشارهای بیشتر را می‌گرفت، آن هم از طریق حمله به بیانیه لوزان.

بیانیه لوزان از همان زمان که حاصل شد، در تهران به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. در مناظره‌های شکل گرفته در صدا و سیما بین موافقان و منتقدین این بیانیه، ادبیات و گفتمان منتقدین به وضوح از برتری برخوردار بود. فلذا همان زمان مسئولان مذاکره کننده با پذیرش نگاه منتقدان،تاکید کردند که بیانیه لوزان تنها به‌مثابه «چرک نویس راهکارها» در نظر گرفته شده، هیچ‌چیز در آن قطعی نبوده و ایرادات آن در «برجام» تصحیح می شود.

مقام معظم رهبری نیز در اظهار نظرشان در خصوص بیانیه لوزان، بر این نکته تاکید کردند که توافقی در لوزان به‌دست نیامده است که ایشان بخواهند موافق یا مخالف آ« باشند.

واضح بود که قرار است در مذاکرات کارشناسی و سپس معاونین و وزرا، بیانیه لوزان با جرح و تعدیل جدی مواجه شود. به‌عبارت بهتر، قرار بود لوزان به خطوط قرمز تعیین شده از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران، نزدیک و نزدیک‌تر شود.

اما اکنون آنچه شنیده می‌شود این است که اتفاقاً این طرف آمریکایی است که در حال اعمال فشار بر چارچوب‌های لوزان است و این آمریکایی ها هستند که خطوط قرمز جدید تعیین کرده‌اند. گویی لوزان برای ایران یک اسطوره و آرزوست و واشنگتن می‌خواهد تهران را از رسیدن به این آرزو و رویا بازدارد!

بیانیه لوزان دارای ایرادات مهمی بود و بعضاً با خطوط قرمز نظام و حقوق مسلم مردم ایران تضادهای جدی  داشت. آنچه از مذاکرات اخیر انتظار می‌رفت، اصلاح آن ساییدگی‌ها بود نه تماشای حمله آمریکایی‌ها به همان چارچوب‌های ساییده شده و سپس مشاهده تهدید آمریکایی‌ها به ترک مذاکرات.

اکنون به نظر می رسد که آمریکایی ها سناریوی جدیدی در پیش گرفته اند. آنها با اعلام عبور از توافق لوزان به گونه ای صحنه آرایی می کنند که علی القاعده باید طرف ایرانی بر چارچوب لوزان پافشاری کند تا اگر آمریکا به این چارچوب بازگشت، احساس پیروزی نماید! در حالی که حقیقت امر، «چرک نویس لوزان» همانگونه که تیم مذاکره کننده نیز پذیرفت دارای اشکالات اساسی است که اگر رفع نشود، معلوم نیست حقوق هسته ای کشور و مطالبات مردم و نظام در این چارچوب حفظ شود.

یک اصل اساسی در مذاکره با آمریکایی‌ها وجود دارد: «هرگاه کاخ سفید از موضع قدرت و با لحن تهاجمی و تهدیدآمیز سخن می‌گوید، باید نتیجه گرفت که به‌دنبال کسب امتیاز بیشتر از یک موضع تدافعی است.»