اولین سالروز تولد خواننده ای که دیگر در میان ما نیست
گروه فرهنگی «تیتریک»، 20 مرداد اولین سالروز تولد
مرتضی پاشایی بعد از فوت این هنرمند جوان در آبان ماه سال گذشته است. مرتضی
۳۰ سال و سه ماه و سه روز در این دنیا زندگی کرد و پس از ۱۱ ماه دست و
پنجه نرم کردن با بیماری سرطان روز پنج شنبه ۲۲ آبان ماه ۹۳ دارفانی را
وداع گفت؛ سالروز میلاد او بهانه ای شد برای مرور بر روند محبوبیت، بیماری و
نهایتا فوت و حواشی مراسم تدفین اش... جدای از مانورهای شبکه های مجازی که
تاثیر شگرفی در پدیده شدن این خواننده جوان داشت؛ بد نیست ابتدا نگاهی
گذرا به کارنامه هنری او داشته باشیم و سپس عوامل محبوبیت و بدل شدن او به
یک اسطوره را داشته باشیم. فارغ از همه این هیاهو ها، هیچ‌کس، حتی کسانی که
مرتضی پاشایی را دوست داشتند و در روزهایی که او در بستر بیماری بود و هر
روز در شبکه‌های اجتماعی تصاویر و ترانه‌های او را به اشتراک می‌گذاشتند،
هرگز باور نمی‌کردند روزی که هنرمند محبوبشان چشم از جهان ببندد، جمعیتی که
به سمت بهشت زهرا راهی می‌شود، آن قدر زیاد باشد که نشود جسم بی‌جان او را
به خاک سپرد .البته به نظر می‌رسد کسانی از این
ماجرا خیلی تعجب کردند که دل چندانی به شبکه‌های اجتماعی نمی‌دهند؛ وگرنه
کاربران شبکه‌های وایبر، اینستاگرام، واتس‌آپ و... حداقل در ماه آخر زندگی
مرتضی مشاهده کرده بودند که بخشی از پست‌ها و پیام‌های تعداد زیادی از
کاربران، به تصاویر و لحظه‌های کوتاهی از کنسرت‌های این هنرمند و پیام‌های
طلب دعا برای شفای او اختصاص یافته است . بنابراین
گرچه در هر حال حضور مردم در این ابعاد گسترده قابل پیش‌بینی نبود، ولی
می‌شد حدس زد که مرتضی پاشایی مثل یک هنرمند محبوب به خاک سپرده خواهد شد.
نگاهی بر فعالیت هنری مرتضی پاشایی
انتشار تک آهنگ؛ سال 1389
او بازخوردهای کارش را با انتشار تک ترک هایش در اینترنت محک زد و البته خیلی زود بازخوردهای مثبتی را دریافت کرد. پاشایی در ابتدای کارش با یکی از سایت های مشهور موسیقی توافق کرد که پخش گسترده آهنگ های او را به عهده بگیرد و در عوض مبلغی را به این سایت پرداخت کند. کاری که بسیاری از خوانندگان در ابتدای راه خود انجام می دهد. این سایت البته مدتی بعد با پاشایی به اختلاف خورد و مدعی شد که او پول این سایت را نداده است! اتفاقی که برای بسیاری از خوانندگان رخ می دهد و هیچ مدرکی برای تایید آن وجود ندارد.
یکی هست؛ بهمن 1389
«یکی هست تو قلبم که هر شب واسه اون می نویسم و اون خوابه/ نمی خوام بدونه واسه اونه که قلب من این همه بی تابه». این ترانه خیلی زود راه پیشرفت برای مرتضی پاشایی را هموار کرد و به یکی از ترانه های محبوب تبدیل شد.
ترانه ای برای ناصر؛ مرداد 1390
هنوز مدت زیادی از درگذشت ناصر حجازی نگذشته بود که مرتضی پاشایی با انتشار آهنگی به یاد ناصر حجازی با نام «ترانه ای برای ناصر» محبوبیت خود را افزایش داد. او با انتشار این آهنگ نشان داد که درک درستی از سلیقه مخاطبان دارد و راه های پیشرفت را بلد است.
انتشار اولین آلبوم؛ مهرماه 1391
پاشایی پس از انتشار چند تک آهنگ موفق دیگر توانست مجوز انتشار آلبوم خود را دریافت کند و اولین آلبوم رسمی او در سال 91 منتشر شد. پاشایی با توجه به خاطره خوب تک آهنگ «یکی هست»، این ترک را در آلبوم خودش قرار داد و همین نام را نیز روی آلبوم گذاشت.
دو تک آهنگ و محبوبیت بیشتر؛ 1392 و 1393
او در این زمان علاوه بر انتشار چند آلبوم دیگر، چند تک آهنگ موفق هم داشت که میان هوادارانش پرطرفدار شد. تک آهنگ «جاده یک طرفه» خیلی زودتر منتشر شد و بعدتر ترانه «عصر پاییزی» هم توانست جای خود را بین محبوب ها باز کند .
ابتلا به بیماری سرطان؛ آبان سال 1392
او مدتی بود که به مشکلات معده دچار شده و خبرهای جست و گریخته از اوضاع و احوال ناخوشایندش منتشر می شد. خودش هم در ابتدا از بیماری اش خبر نداشت و زمانی متوجه شدند که خیلی دیر شده بود. اوضاع جسمانی پاشایی رفته رفته نامناسب تر شد و هر از چندگاهی شایعه هایی مبنی بر مرگ او دست به دست می چرخید.
روزهای برفی و همکاری با گلزار؛اسفند 1392
انتشار خبر ابتلای مرتضی پاشایی به بیماری سرطان باعث شد همکاری و دوستی چهره های شناخته شده با او بیشتر شود و محبوبیت اش میان مردم افزایش چشم گیری پیدا کند. در آخرین روزهای اسفند سال گذشته تک آهنگی مشترکی از پاشایی و گلزار منتشر شد بازخوردهای بسیار خوبی در میان مردم داشت.
تیتراژ ماه عسل؛ تیر 1393
او با خواندن تیتراژ ابتدایی ماه عسل با نام «نگران منی» شهرت خود را بیشتر کرد و طرفدارانش بیشتر از گذشته شد.
کنسرت های متعدد، مرداد و شهریور 1393
او در آخرین روزهای حیات خود کنسرت های فراوانی برگزار کرد و سالن ها مملو از جمعیت می شد. پاشایی با انرژی وصف ناپذیری در کنسرت های خودش می خواند و هیچ کس باور نمی کرد آخرین روزهای عمرش را سپری می کند. شاید هنوز خودش هم باور نداشت. گلزار، محسن یگانه و خیلی ها او را در این کنسرت ها همراهی کردند.
و آبان 1393 خداحافظی ابدی او....
علت محبوبیت مرتضی پاشایی در چه بود؟
اما سوالی که برای عده ای مطرح شد این است؛ چطور خواننده ای که تعداد آلبوم های روانه بازار کرده اش از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است با فوت اش جمعیت چند هزار نفری را به مراسم ختم خود کشاند و اصولا آیا این بازخورد از جانب مردم، بیشتر به دلیل محبوبیت مرتضی پاشایی بوده است یا ریشه در عوامل دیگر دارد؛ در همین راستا بعد از فوت او، نشستی تحت عنوان «تحلیل تطبیقی - جامعه‌شناختی پدیده "مرتضی پاشایی"» برگزار شد. یکی از کارشناسان نشست فوق، معتقد بود: برخی جوانان، به این علت که جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن ها هنوز مشخص نشده است در این تجمع حضور یافتند تا پذیرفته شوند. هم چنین تجربه ای متفاوت همراه با حس رفاقت و دوستی عمیق به چشم می خورد.
صادق زیباکلام اما، محبوبیت پاشایی را کاملا طبیعی می داند و می‌گوید: عواملی چند در این محبوبیت تاثیر گذاشته است. مثلا سبک ساده‌ی موسیقی او که مخاطبان با آن ارتباط برقرار کرده و به آن علاقه‌مند شده بودند. از سوی دیگر او در برخورد با مخاطبانش صاف و ساده و متواضع بود. یعنی به‌رغم محبوبیتی که به دست آورده بود، همچنان با فروتنی با مردم برخورد می‌کرد.
نگرش دیگری هم در این زمینه وجود دارد؛ و علت محبوبیت پاشایی را جای دیگر جستجو می کند؛ در شعرهای مرتضی پاشایی نوعی الهیات پویشی وجود داشت. در این الهیات یعنی خدا کنار ماست و اگر ما رنج می کشیم او هم رنج می‌کشد. پاشایی در برخی اشعارش با خدا راز و نیاز می‌کند، پس دایره او دایره ایمان و ابزارش موسیقی است. ممکن است اشعار او از نظر فلسفی و ادبیاتی خیلی عمیق نباشد، اما چون حرف دل را می‌زند به دل مخاطب می‌نشیند.
دکتر علی قائمی نیز می‌گوید یکی از دلایل محبوبیت او، کارهای خیری بود که در زمان حیاتش انجام می‌داد، مثلا این که کنسرت‌هایی را به نفع بیماران برگزار می‌کرد. بنابراین بی‌تردید ویژگی‌های فردی مرتضی پاشایی در رخ دادن اتفاقات امروز و دو روز گذشته بی‌تاثیر نبوده است.
با تمام این تفاسیر نمی‌توان نقشی را که پخش تیتراژ مجموعه‌ی «ماه عسل» تلویزیون با صدای مرتضی پاشایی در شهرت بیشتر او ایفا کرد نادیده گرفت.
ضمن این که بعد از فوت مرتضی پاشایی، از سوی رسانه های رسمی، خصوصا تلویزیون، در زمانی که وی در بستر بیماری بود، توجه چندانی به او نمی‌کردند و درگذشت او را هم در ابتدا پوشش کم‌رنگی دادند و شاید همین موضوع سبب شد که دامنه پوشش اخبار مربوط به او در شبکه های مجازی شکل بهتری به خود بگیرد و در افزایش اقبال عمومی از دنبال کردن اخبار مربوط به او بی تاثیر نباشد و شاید خود عاملی بود تا مردم بخواهند سلیقه و خواست خود را با قدرت بیشتری به نمایش بگذارند.
البته قطعا جوانی و نوع بیماری این هنرمند هم در واکنش مردم تاثیر داشت . بیماری هر روز او را که در عنفوان جوانی به سر می‌برد لاغرتر و تکیده‌تر کرد و کسانی که دوستش داشتند، می‌دیدند که او ذره ذره تحلیل می‌رود. برخی دیگر نیز معتقدند؛ جوان‌مرگ شدن مرتضی پاشایی بود که دل مردم را این‌طور به درد آورد. از سوی دیگر، او هنرمند بود و آوازهایی می‌خواند که جوانان دوست داشتند، بنابراین از بین رفتن هنرمند محبوبشان در جوانی، آن هم به خاطر سرطان، چیزی بود که آن را تاب نیاوردند و چنین واکشن‌هایی نشان دادند.
البته که باید از این موضوع غافل نباشیم که پیش‌تر نیز، تشییع پیکر هنرمندانی مانند خسرو شکیبایی و پوپک گل‌دره در میان جمعیت عظیمی از مردم برگزار شده بود و فوت مرتضی پاشایی، شاید با تلفیق تغییر سلایق جوانان این مرز و بوم و همین طور بیماری وی سبک و سیاق جدیدتری از ادای احترام مردم، به خود گرفت.
به هر روی 20 مرداد ماه، تولد خواننده ای است که تازه قدم به روند پیشرفت خود در عرصه موسیقی کشور گذاشته بود؛ اما دست تقدیر مجوزی برای ادامه این راه را، به او نداد؛ خواننده ای که به تازگی و در شرف سالروز تولدش، آخرین آلبومش بعد از کش و قوس های فراوان روانه بازار می شود تا خاطرات هوادارانش با صدای او جان تازه ای بگیرد.
