برنامه‌ای برای دیدار با اوباما نداریم
گروه دولت و مجلس «تیتریک»،به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری حسن روحانی رئیسجمهور کشورمان در آستانه سفر به نیویورک برای شرکت در هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس انجام داده است که متن گفت‌و‌گوی استیو کرافت مجری برنامه 60 دقیقه شبکه تلویزیونی CBS آمریکا با رئیس جمهور کشورمان به شرح زیر است:
مقدمه رئیسجمهور: از این فرصتی که پیش آمده تا راجع به موضوعاتی که در شرایط فعلی جهان هم برای منطقه ما و هم برای کل جهان اهمیت دارد، گفت و گو کنیم، خوشحالم. فکر می کنم صلح، امنیت و ثبات مهم‌ترین اهدافی است که همگان خواهان آن هستند و زمینه‌ای برای پیشرفت و توسعه خواهد بود که به نفع همه بشریت است.
سوال: در ابتدای مذاکرات به نقل از جنابعالی اعلام شد که این قدم اول و مهم برای بهبود روابط دو کشور است. آن زمان خیلی خوشبین نبودید که این مذاکرات موفقیت آمیز باشد، اما به توافق رسیدید، اکنون نظرتان چیست؟
رئیس جمهوری: توافق بسیار سختی بود، پیچ و خم‌های بسیار زیادی داشت. در مذاکراتی که نمایندگان 7 کشور با هم، راجع به مسایلی که برای دو طرف بسیار اهمیت دارد صحبت می‌کنند، پیش بینی اینکه آیا مذاکرات در نهایت به توفیق دست پیدا می‌کند یا نه،خیلی آسان نیست اما من هیچ‌وقت نسبت به مذاکرات بدبین نبودم و همیشه می‌گفتم که خوش‌بینی شاید زیاد نباشد اما بدبینی هم درست نیست و باید همه تلاش خود را برای دستیابی به موفقیت، بکار بگیریم.
اولین گام موفقی که در توافق موقت ژنو برداشتیم، معنایش این بود که این راه گرچه سخت است، اما راه درستی است و می‌تواند ما را به اهدافمان برساند. امروز خوشحالم که قدم‌های بسیار مهمی در این زمینه برداشتیم و در حال برداشتن گام‌های نهایی هستیم.
سوال: با این توافق به چه چیزی دست پیدا کردید؟
رئیس جمهوری: خود توافق بسیار مهم بود. آنهم در یک مسأله بسیار مهمی ، یک طرف توافق یعنی ایران کاری را انجام می‌داد و آن را برای توسعه خودش لازم می‌دانست و طرف دیگر نسبت به همان اقدام بدبین بود و احساس می‌کرد که ممکن است تهدیدی برای صلح و امنیت باشد. بنابراین فاصله بین دو طرف بسیار زیاد بود. خود به دست آمدن تفاهم و توافق یعنی یک موفقیت بزرگ برای دو طرف. آنچه ما به دست آوردیم در واقع اهدافی بود که از روز اول آن را دنبال می‌کردیم و آن اینکه بتوانیم بدون مشکل فعالیت هسته ای صلح‌آمیز خود را داشته باشیم. تحریم‌ها برداشته شود و قطعنامه‌های ظالمانه‌ای که علیه ایران بوده، لغو شوند.
سوال: همانطور که مستحضر هستید در داخل امریکا حزب جمهوریخواه و متحد آمریکا یعنی اسراییل، به این توافق حمله کردند و اسراییل این توافق را یک اشتباه تاریخی خواند. آیا شما متعجب شدید که چنین بحث های داغ و تند و تیزی درخصوص این توافق در آمریکا انجام شده است؟
رئیس جمهوری: قابل پیش بینی بود که یک مسأله به این مهمی نمی‌تواند بدون مخالف باشد اما بعضی از تعبیرات ممکن است مطرح شود که ناخوشایند باشند و شما را متعجب کند. به هر حال عده‌ای مخالف بودند و هنوز هم مخالف هستند، بعضی‌ها شاید به دلیل اینکه نمی‌خواستند حزب رقیبشان در آمریکا پیروز شود، بعضی‌ها هم دلایل دیگری برای مخالفت داشتند. اصولاً مخالفین توافق منطقشان قوی نبود. دلیلش این است که کشورهایی که به این توافق نظر مثبت دارند، اکثریت قاطع کشورهای جهان هستند و مخالفین به یک رژیم و عده ای در آمریکا محدود شده است. البته در میان کشورها هم ممکن است بعضی از دسته‌جات و احزاب، مخالف آن باشند، اما دولت‌های جهان همه با هم به این توافق خوش‌آمد گفتند.
سوال: مخالفین گفتند که آمریکا خیلی مصالحه کرده و از ایران چیز خاصی نگرفته، آمریکا قرار است تحریم ها را بردارد و 15 سال محدودیت روی برنامه های هسته ای ایران باقی بماند و بعد از آن ایران آزاد است تا یک بمب اتمی بسازد و آن موقع منابع بیشتری در مقایسه با امروز خواهد داشت. نظرتان در این خصوص چییست؟ و فکر می کنید این سخنان دقیق است و ایران چه چیزی از دست داده و چه امتیازاتی برای رسیدن به این توافق داده است؟
رئیس جمهوری: اگر کشوری می‌خواست با امکانات فنی که دارد به بمب اتم دست پیدا کند این توافق،توافق بسیار بدی برای آن کشور بود چرا که این توافق از همه طرف برای رسیدن به بمب اتم محدودیت‌هایی را به وجود می‌آورد. اما اگر کشوری از ابتدا به دنبال فناوری صلح‌آمیز بوده، هیچ ضرری نکرده است. ما می‌خواستیم این اتهام نادرست که ایران دنبال سلاح اتمی است، زدوده و برطرف شود و همه دنیا بفهمند که تصمیم و هدف ایران یک فعالیت صلح‌آمیز است. به نظر من روشن است کشوری که ان‌پی‌تی را می‌پذیرد و عضو پادمان است و درهای خود را روی بازرسین باز کرده، دنبال سلاح اتمی نیست و از آن بالاتر ایران در سالهای 2003 تا 2005 به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا کرد.
ساخت سلاح اتمی با عضویت در پادمان و پروتکل، هیچ معنایی نخواهد داشت. بنابراین روشن است که ما در این توافق محدودیت‌هایی برای یک دوره زمانی پذیرفتیم، به دلیل اینکه اعتماد بیشتری در منطقه و جهان بوجود بیاید. ما در این قدمی که برداشتیم، ضرر نخواهیم کرد. چون ما به فعالیت خودمان در تحقیق و توسعه ادامه می‌دهیم، اصل غنی‌سازی در ایران از طرف جهان پذیرفته شده، قطعنامه‌هایی که علیه ما بوده لغو شده و تحریم‌ها نیز برداشته می‌شود. بنابراین در مجموع این توافق یک توافق برد – برد است. هم به نفع ماست و هم به نفع کشورهایی که با ما مذاکره کردند.
سوال: ایجاد اعتماد بین دو کشوری که مدت ها با هم دشمن بوده اند دشوار است. شما چطور می خواهید ذهنیت مردم آمریکا را بویژه با توجه به گزارش های آژانس بین المللی درباره ایران، تغییر دهید؟
رئیس جمهوری: بین ایران و آمریکا اعتمادی وجود نداشته و امروز هم وجود ندارد و این مسأله روشنی است. مردم ایران به سیاست‌های دولت آمریکا اعتمادی ندارند و به اعمال و اقدامات دولت آمریکا در سالهای طولانی گذشته معترض هستند و در آمریکا هم برخی ممکن است نسبت به ایران اعتماد کامل نداشته باشند. اما نسبت به موردی که شما مطرح کردید، به هر حال آژانس بازرسی‌های فراوانی را از سال 2003 تا 2005 انجام داد، مخصوصاً از زمانی که در سال 2003 ایران پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه پذیرفت و قبول کرد. بعد از صدها ساعت بازرسی و گزارش‌های متعدد، در قطعنامه شورای حکام در نوامبر 2004 به صراحت آمد که فعالیت ایران هیچگونه انحرافی نداشته و آنچه مهم است اینکه کشوری از مسیر صلح‌آمیز خودش منحرف نشده باشد، ولو اینکه آژانس ایراداتی را نسبت به فعالیت آن کشور داشته باشد. اما نهایت امر مهم بود که آژانس گفت که هیچگونه انحرافی دیده نشده است. در تمام گزارشات آژانس در طول 12 سال گذشته ،همواره آژانس گفته در سایت‌های اعلام شده هیچگونه انحرافی را مشاهده نکرده است.
این همه گزارش آژانس باید برای افرادی که بی‌طرف هستند کاملاً اعتمادآفرین باشد.اگر دولتی یا کشوری می‌خواست دنبال سلاح اتمی برود راه‌های دیگری برای این کار وجود داشت. ضمن اینکه ایران کشوری است که در طول 200 سال گذشته سابقه تجاوز به هیچ کشوری را ندارد و ایران خود قربانی سلاح کشتار جمعی و شیمیایی است.
سوال: آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2011 اعلام کرده که ایران آزمایشاتی با مواد انفجاری با قدرت بالا داشته واین نشان داد که گویا برنامه ایران در سال 2003 کاملا صلح آمیز نبوده است؟
رئیس جمهوری: ایران با آژانس توافق کردند که این ابهام را به حل و فصل نهایی برسانند. آژانس سوالاتی در این زمینه دارد که ما در حال گفتگو با آژانس برای پاسخ به این سوالات هستیم.
سوال: در ایران هم توافق،مخالفان خاص خودش را دارد. نظر شما درخصوص این مخالفت ها چیست و آیا تشابهی بین مخالفت هایی که در ایران و آمریکا انجام می شود، می بینید؟
رئیس جمهوری: تشابه وجود دارد. به هر حال در آمریکا عده‌ای با این توافق مخالف هستند و در ایران هم این توافق مخالفانی دارد و این طبیعی است. چرا که مخالفان همیشه حداکثر را نگاه می‌کنند حال انکه در یک توافق هیچ طرف به حداکثر نمی‌رسد. همواره باید دو طرف از آن حداکثر یک مقدار کوتاه بیایند تا به توافق برسند. بنابراین هر کسی که دنبال حداکثر نتیجه است، می‌بیند کشورش به آن حداکثر نرسیده و اعتراض می‌کند. اما مهم نتیجه این توافق است. نتیجه این توافق به نفع همه و به نفع دو طرف است. به دلیل اینکه درباره یک موضوع بسیار پیچیده و حساس توانستیم پای میز مذاکره به تفاهم و توافق برسیم و بتوانیم جلوی سوء ظن‌ها را بگیریم و اولین گام را در مسیر اعتماد برداریم.
البته برای دستیابی به اعتماد بین ایران و آمریکا، نیاز به زمان طولانی و فراوانی وجود دارد تا دو کشور به اعتماد برسند. اما مهم این است که از یک نقطه‌ای شروع کنیم و این نقطه، نقطه‌ای بوده که ما آغاز کردیم. در اجرای دقیق این توافق می‌توانیم قدم های بیشتری را برای اعتماد برداریم.
سوال: برخی از مخالفین توافق در ایران نهادهای قدرتمند هستند، برای مثال سپاه پاسداران با این توافق مخالفت کرده است. شما با این مخالفان چطور کنار می آیید؟
رئیس جمهوری: ما همه در کشور یک چارچوب دموکراتیک را پذیرفته و قبول کرده ایم. هر نهادی طبق قانون اساسی اختیاراتی دارد و با آن اختیارات پیش خواهد رفت. زمانی که نهادهای مسئول در ایران توافق را بپذیرند، همه تسلیم آن نهادها خواهند بود. اما قبل از آنکه در یک موضوعی، نهاد مربوطه تصمیم نهایی را بگیرد، روشن است که عده‌ای مخالف و عده‌ای موافق خواهند بود و نظرات خودشان را اعلام می‌کنند اما در نهایت بعد از آنکه توافق مورد تأیید نهادهای مسئول قرار گرفت همه تسلیم آن خواهند بود.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم به آن توافقی که مورد تأیید نهادهای مسئول قرار بگیرد، احترام خواهد گذاشت.
سوال: رهبر جمهوری اسلامی ایران از این مذاکرات حمایت کرد اما این توافق بخصوص را مورد حمایت قرار نداده اند؟
رئیس جمهوری: اصل مذاکرات را مقام معظم رهبری تأیید کردند. بارها هم گفتند که من مذاکرات را قبول دارم که دو طرف با هم مذاکره کنند. توافق موقت ژنو با موافقت ایشان اجرا شد. امروز هم تصمیم نهایی را نسبت به این توافق به نهادهای مسئول واگذار کرده اند. بنابراین آن زمانی که نهادهای مسئول در تصمیم نهایی خودشان این توافق را بپذیرند، معنایش آن است که مقام معظم رهبری هم آن را قبول دارند و تأیید خواهند کرد.
سوال: آیت الله خامنه ای گفتند که این توافق باید بسیار دقیق مورد بررسی قرار بگیرد و از مجلس خواسته اند که اینکار را انجام دهد به نظر شما امکان دارد که مجلس ایران این توافق را رد کند؟
رئیس جمهوری: مجلس فعلاً در کمیسیون ویژه‌ای که برای این کار تشکیل داده این توافق را مورد بررسی قرار میدهد. همچنین یک نهاد مهم دیگر به نام شورای عالی امنیت ملی این توافق را مورد رسیدگی و بررسی قرار میدهد و این 2 نهاد نظرات خودشان را اعلام خواهند کرد. مهم این است که هر 2 نهاد در این تصمیم‌گیری طبق قانون و در چارچوب مقرراتی که دارند بررسی این توافق را ادامه بدهند. به نظر من هر دو نهاد در هفته‌های پیش رو به تصمیم نهایی خواهند رسید.
سوال: فکر می کنید این تصمیم، تصمیمی مثبت برای توافق خواهد بود؟
رئیس جمهوری: به هر حال اکثریت مردم ما در نظرسنجی‌ها نسبت به این توافق نظر مثبت دارند و معمولاً نهادهایی مثل مجلس و شورای عالی امنیت ملی از نظرات عموم مردم فاصله ندارند و در همان مسیر حرکت می‌کنند.
سوال: فکر می کنید که این توافق وتو شود؟
رئیس جمهوری: ما سیستمی به نام وتو به آن صورتی که شما در کنگره آمریکا دارید، نداریم. به هر حال شورای عالی امنیت ملی و یا مجلس شورای اسلامی یک چیزی را بررسی، رد و یا تصویب می‌کنند. مجلس شورای اسلامی موضوعی را که مورد بررسی قرار میدهد و با رأی گیری معلوم می‌شود نظر نهایی‌اش چیست.
سوال: به نظر می رسد در پارلمان مباحث بسیار داغی مطرح خواهد شد و فکر می کنید احتمال دارد که مجلس شورای اسلامی این توافق را رد کند؟
رئیس جمهوری: هر احتمالی وجود دارد اما به اعتقاد من منطق آنهایی که موافق توافق هستند، منطقی بسیار قوی است.
سوال: در هفته های گذشته هر دوطرف این موفقیت ها را زیر سوال برده اند و از زمانی که این توافق انجام شده، شعار مرگ بر امریکا و اسراییل سر داده می شود و آیت الله خامنه ای هم هنوز آمریکا را شیطان بزرگ خطاب می کند. آیا به نظر شما امریکا هنوز شیطان بزرگ است؟
رئیس جمهوری: تخاصمی بین ایران و آمریکا از زمان دولت مصدق تا امروز وجود داشته که مدت زمان بسیار مدیدی است. این اختلاف، فاصله و بی‌اعتمادی به زودی از بین نخواهد رفت. مهم این است که ما به کدام سمت قدم برمی‌داریم؛ به سمت تشدید این تخاصم و یا به سمت کاهش این تخاصم. دولت من از ابتدا اعلام کرده که می‌خواهیم با دنیا تعامل سازنده داشته باشیم و با کشورهایی که تنش و تخاصم بوده، می‌خواهیم این تنش و تخاصم را کاهش دهیم. من فکر می‌کنم ما اولین قدم‌ها را برای کاهش این تخاصم برداشتیم.
سوال: فکر می کنید که آمریکا شیطان بزرگ است؟
رئیس جمهوری: شیطان در اصطلاح دینی ما به آن قدرتی گفته می شود که دیگری را فریب میدهد و حرف‌هایش حرف‌های دقیق و منطبق با واقعیت نیست. آنچه می‌توانم بگویم آمریکا نسبت به ایران اشتباهات فراوانی در گذشته داشته که باید این اشتباهات را جبران کند.
سوال: سخت است برای بسیاری از امریکایی ها که اوباما توافقی را با ایران به عنوان کشوری امضا کرده که شعار مرگ بر آمریکا و اسراییل سر می دهد. شما چطور توضیح می دهید و آیا این ها به خاطر مسایل داخلی در ایران است و آمریکایی ها باید چگونه این شعارها را تفسیر کنند؟
رئیس جمهوری: این شعاری که داده می‌شود، شعار علیه مردم آمریکا نیست، مردم ما به مردم آمریکا احترام می‌گذارند. مردم ایران در پی جنگ با هیچ کشوری نیستند، اما در عین حال اگر سیاست‌های دولت آمریکا علیه منافع مردم بوده ، طبیعی است که ملت ما در برابر این مسأله حساسیت به خرج دهند.
در انقلاب اسلامی که مردم علیه شاه قیام کردند، آمریکا به شدت از شاه حمایت کرد و تا آخرین لحظات می‌خواست شاه را حفظ کند و حتی می‌خواست شرایطی پیش بیاید که شاه را برگرداند. در جنگ هشت ساله آمریکاییها مخصوصاً در سالهای آخر جنگ از صدام حمایت کردند. مردم اینها را فراموش نمی‌کنند و از یاد نمی‌برند. ما نمی‌توانیم گذشته را فراموش کنیم اما در عین حال نگاه ما باید به آینده باشد منطق ما این است که اگر با کشور و یا دولتی در دورانی هرچند طولانی تخاصم داشتیم، می‌توانیم برای آینده بهتر فکر و برنامه‌ریزی کنیم. من فکر می‌کنم این مذاکرات بین ایران و آمریکا و 5 کشور دیگر بسیار مهم بود و تفاهم و توافقی که انجام گرفت معنایش این بود که ما قادریم مسایل مهم را با مذاکره و با منطق حل و فصل کنیم.
سوال: مرگ بر آمریکا یک مفهوم ساده است و جای هیچ تفسیری به جا نمی گذارد و شعاری آشتی جویانه نیست. فکر می کنید روزی برسد که در نتیجه این توافق، چنین شعارهایی داده نشود؟
رئیس جمهوری: من اگر بخواهم به تاریخ همین سی و چند سال بعد از انقلاب اسلامی اشاره کنم، در یک دورانی بود که شعار مرگ بر آمریکا خیلی شدید بود، در سالهای اول انقلاب یعنی سال 1979 و سال 1980. بعد در یک دورانی این شعار کمرنگ شد و دو مرتبه این شعار در یک مقطعی شروع شد. این معنایش این است که همه چیز وابسته به خود آمریکاست، اگر آمریکا تخاصم را کنار بگذارد و اگر حسن نیت را آغاز کند و اگر گذشته را جبران کند، شرایط آینده میان ایران و آمریکا عوض خواهد شد.
سوال: ایران و آمریکا توافقی برای برداشته شدن تحریم ها امضا کردند. اثر این توافق را در آینده چگونه می بینید؟
رئیس جمهوری: هنوز که عمل نشده. فعلاً باید مسأله از کنگره عبور کند و تمام شود تا مسأله رفع تحریم‌ها شروع شود. البته شما می‌دانید تحریم‌ها فقط در زمینه هسته‌ای برداشته می‌شود. آمریکاییها تحریم‌های دیگری دارند که آن تحریم‌ها باقی می‌ماند. ما کلاً با تحریم مخالف هستیم. تحریم راه درستی نیست. تحریم زبان تهدید و فشار است، اگر این زبان را باید کنار بگذاریم و با زبان احترام با هم صحبت کنیم آن وقت شرایط حتماً عوض خواهد شد.
سوال: یک سری موانع وجود دارد و اختلافاتی باقی خواهد ماند که آیا ایران به آژانس اجازه بازررسی از مکان های حساس را می دهد؟ شما فکر می کنید ایران و آمریکا به این توافق تا چه اندازه متعهد هستند؟
رئیس جمهوری: به هر حال دو طرف که در طول 2 سال مذاکره و چانه زنی کردند و روی کلمه به کلمه و خط به خط این توافق با هم بحث کردند و بعد از 2 سال شبانه‌روزی، به توافق رسیدند معنایش این است که اراده سیاسی دارند که این توافق را اجرایی و عملیاتی کنند. من از طرف ایران می‌توانم بگویم که ما هر تعهدی را که در تاریخ گذشته امضا و اعلام کردیم، نسبت به آن پایبند بودیم. حتی در قراردادهای اقتصادی‌مان شما اگر نگاه کنید با هر کشوری اگر قراردادی داشتیم ما آن قرارداد را اجرا کردیم. در سایر معاهدات بین‌المللی و بین دو کشور، ما پایبند به قرارداد خودمان بودیم، در این توافق هم اینچنین خواهد بود. ایران به این توافق و به تعهدات خود عمل خواهد کرد و با آژانس در چارچوب پادمان و بعدها در چارچوب پروتکل الحاقی عمل خواهد کرد و آژانس در چارچوب معاهدات بین‌المللی می‌تواند در ایران بازرسی‌های خود را انجام دهد.
سوال: مخالفت هایی در هر دو طرف وجود و احتمالا ادامه پیدا خواهد کرد و حتی جمهوری خواهان گفته اند که تحریم های جدیدی علیه ایران وضع خواهد شد. آیا این باعث خواهد شد که توافق شکسته شود و ایران آمادگی دارد همچنان در مسیر توافق باقی بماند؟
رئیس جمهوری: توافق دو طرف دارد. ما به همه بندهای این توافق متعهد هستیم تا زمانی که طرف مقابل ما هم متعهد باشد و به توافق عمل کند. اگر بخواهد توافق توسط طرف مقابل شکسته شود، طبیعی است که توافق یکطرفه معنا و مفهومی نخواهد داشت. تا زمانی که آمریکا و سایر طرف قراردادهای ما یعنی 5 کشور دیگر متعهد باشند به این قرارداد ما هم به این قرارداد متعهد خواهیم بود. شکستن این توافق به نفع کسی نیست و به ضرر همه خواهد بود و ادامه این توافق به نفع همه است.
سوال: آیا ممکن است که این توافق از سوی آمریکا به خطر بیفتد ولی نه ضرورتا سایر کشورها؟
رئیس جمهوری: اگر همه ما به منافع مشترکمان فکر کنیم چه در آمریکا و ایران و چه در سایر کشورهای دیگر معنایش این است که بایذ به این توافق احترام بگذاریم. این توافق به سادگی به دست نیامده این توافق با تلاش‌ها و شجاعت فراوان از سوی دو طرف به دست آمده و این توافق را نباید از دست بدهیم اما به هر حال در دنیای سیاست هر احتمالی وجود دارد. ما خودمان را برای انواع احتمالات آماده کردیم، البته بعد از اجرای این توافق هر مقدار روابط ما با کشورهای مختلف در بخش‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی قوی‌تر شود، احتمال شکسته شدن این توافق به همان نسبت ضعیف‌تر خواهد شد. ما باید در ماه‌های اولیه مراقبت بیشتری بکنیم و اگر از ماه‌های اولیه عبور کنیم به نظرم پایه‌های این توافق روز به روز محکم‌تر خواهد شد.
سوال: فکر می کنید که سطح اعتماد بین ایران و آمریکا به خاطر این توافق بهبود پیدا کرده است؟
رئیس جمهوری: در حال حاضر دو طرف یک قدم به پیش گذاشتیم. دو طرف موارد مورد اختلاف را مطرح کردیم، موارد بی‌اعتمادی در زمینه مسأله هسته‌ای را به گفتگو گذاشتیم و در نهایت روی یک متنی به تفاهم و توافق رسیدیم. این به معنای یک گام بزرگ است.
سوال: فکر می کنید این گام سطح اعتماد را بهبود بخشیده است؟
رئیس جمهوری: نسبت به قبل بهتر شده اما معنایش این نیست که همه اختلافاتی که داریم حل شده باشد و یا همه بی‌اعتمادی‌ها برطرف شده باشد. در یک موضوع و در یک مسأله ما توانستیم بر مشکل فائق شویم.
سوال: یک سری مباحثی در داخل و خارج ایران و آمریکا هست که توافق هسته‌ای می‌تواند کاتالیزوری باشد برای همکاری مشترک بین دو کشور. یکی از این زمینه‌ها مبارزه با داعش است و هم ایران و هم آمریکا این گروه را مرگبار می‌دانند. فکر می‌کنید فضایی برای همکاری یا رایزنی در این زمینه و مبارزه با داعش وجود دارد؟
رئیس جمهوری: خیلی زمینه‌ها وجود دارد که در آن زمینه‌ها ممکن است اهداف مشترک یا منافع مشترک وجود داشته باشد. اما مهم این است که در همین توافق هسته‌ای ما در مقام عمل ببینیم دو طرف چگونه عمل خواهند کرد، نحوه عمل ایران و آمریکا نشان خواهد داد که ما در اجرای موضوعی که به تفاهم و توافق رسیدیم تا چه حد جدی و پایبند هستیم. البته زمینه‌های دیگری در آینده وجود خواهد داشت، مهم این است که در این قدم اول بتوانیم جای پایمان را محکم بکنیم و دقیقاً به این توافق به خوبی عمل کنیم، به خوبی عمل شدن به این توافق فضای جدیدی را بوجود خواهد آورد.
سوال: گفتید که تمایل دارید با هر کشور درخصوص پایان خونریزی های سوریه صحبت کنید. فکر می کنید یک راه حل عملی برای بحران سوریه چیست؟
رئیس جمهوری: در یک کشوری که بخش بزرگی از این کشور توسط تروریست‌ها اشغال شده و در داخل این کشور خونریزی جریان دارد، میلیون‌ها نفر از مردم این کشور آواره شدند، چطور امکان‌پذیر است با تروریست‌ها بجنگیم بدون اینکه از دولت آن کشور پشتیبانی و به آن کمک کنیم. آیا امکان‌پذیر است که ما دولت آن کشور را تضعیف بکنیم و همزمان بگوییم ما با تروریست‌ها می‌جنگیم؟ هر مقدار ارتش و دولت سوریه تضعیف شود، معنایش این است که زمینه پیش‌روی برای گروه‌های تروریستی و از جمله داعش فراهم شده است. بنابراین این متضاد و متناقض است که از یک طرف بگوییم با گروه‌های تروریستی مخالفیم و از طرف دیگر بگوییم دولت فعلی هم نباید بماند. مگر بدون اینکه آن دولت بماند ما می‌توانیم با تروریست‌ها مبارزه کنیم. البته بعد از اینکه با تروریزم مبارزه شد و یک فضای امنی بوجود آمد، آن وقت زمان آن است که بگوییم درباره قانون اساسی و یا حکومت آینده بحث و صحبت شود و گروه‌های موافق و مخالف پای میز مذاکره بنشینند. اما در شرایط خونریزی و در شرایط اشغال کشور چه راهی وجود دارد؟ آنهایی که می‌گویند ما می‌خواهیم داعش را از بین ببریم و حکومت سوریه را تضعیف کنیم، نادانسته و یا دانسته حرف‌های متضاد و متناقض به زبان جاری می کنند.
سوال: شما در کمپین انتخاباتی خود گفتید که می خواهید درها را بر روی ایران باز کنید، تحریم ها را لغو کنید، آبادانی و رفاه به ایران بیاورید و ایران را به جایگاه خود برسانید. اما به نظر بخشی از وعده های شما تحقق پیدا نکرد. مثل آزادی بیان و آزادی دو رهبر اپوزیسیون که مدتی است در حصر هستند و یا دسترسی های بیشتر به اینترنت. فکر می کنید این پیروزی شما باعث خواهد شد که بتوانید دستور کاری خود را به جلو ببرید؟
رئیس جمهوری: من فکر می‌کنم در زمان دو سالهای که از دولت من گذشته، نسبت به وعده‌هایی که دادم تا حد زیادی موفق بودم و به آن وعده‌ها عمل کردم. البته معنایش این نیست که به صد درصد آنچه گفته‌ام عمل شده اما در همه زمینه‌ها قدم‌های مثبتی برداشته شده است.
امروز ما در روابط با کشورهای دیگر فضای نویی را احساس می‌کنیم. ما با دولت‌های مختلف با کشورهای مختلف روابط نزدیک‌تری پیدا کرده‌ایم و علاقمند هستیم با سایر کشورهایی هم که روابط ما صمیمی نیست به سمت روابط بهتر حرکت بکنیم. در زمینه مسایل سیاسی و اجتماعی نیز امروز فضای دانشگاه‌های ما نسبت به دو سال پیش به مراتب آزادتر، بهتر و با نشاط تر است در مناسبت‌های مختلف در دانشگاه‌ها، جلسات مختلف، اجتماعات بزرگ به پا می‌شود، احزاب مختلف، تفکرات مختلف نطق‌های خودشان را ایراد می‌کنند و حرف‌های خودشان را می‌زنند.
در روزنامه‌ها و رسانه‌ها آزادی بیشتری نسبت به گذشته احساس می‌شود و همین‌طور ما در زمینه فضای مجازی و اینترنت امروز پهنای باند ما نسبت به دو سال پیش، بیش از 3 برابر شده است. بنابراین فضا کاملاً نسبت به گذشته تغییر کرده. البته برخی از امور است که در اختیار دولت نیست در اختیار قوه قضاییه است، قوه قضائیه ما طبق قانون اساسی مستقل است اما در عین حال مواردی را که دولت بتواند کاری را انجام دهد، در آن زمینه در حد امکانات و اختیارات قانونی خودش اقدام خواهد کرد.
سوال: برخی کسانی که تابعیت دو گانه دارند مثل جیسون رضاییان در زندان هستند. بسیاری مخالف این قضیه هستند. گویا صحبت هایی هم برای تبادل زندانیان بوده. شما در این ارتباط اظهار نظری می کنید؟
رئیس جمهوری: به طور کلی می‌توانم بگویم راجع به مسایل انسانی ما باید خارج از بحث‌های سیاسی قدم برداریم. به نفع همه آنهایی که امروز در زندان هستند و یا تحت تعقیب هستند تا جایی که امکان‌پذیر باشد. ایرانیانی که در آمریکا در زندان هستند، ایرانیانی داریم که تحت تعقیب هستند، بیشتر آنها هم به اتهام اینکه تحریم را دور زدند و شما می‌دانید که ما از اول تحریم را غلط و نادرست می‌دانستیم و تشویق می‌کردیم همه را که تحریم را دور بزنند. چون کار را کار غلط و ضد انسانی می‌دانستیم. بنابراین همه آن زندانیان را بی‌گناه می‌دانیم و زندانی کردن آنان را نادرست می‌دانیم. ما تلاش خودمان را از لحاظ انسانی و در حد توان انجام می‌دهیم. انتظار داریم که دولت آمریکا هم تلاش خودش را برای آزادی زندانیان انجام دهد.
سوال: شما از تبادل زندانیان حمایت می کنید؟
رئیس جمهوری: من خیلی این کلمه تبادل را نمی‌پسندم. ولی باید از لحاظ انسانی اگر می‌توانیم قدمی برداریم. طرف آمریکایی هم باید قدم خودش را بردارد.
سوال : هتل های شما مملو از اروپایی هایی است که بدنبال تجارت با ایران پس از لغو تحریم ها هستند. آینده ایران را چگونه می بینید؟ آیا به نظرتان سرمایه گذاران آمریکایی هم باید به ایران چشم بدوزند؟
رئیس جمهوری: چرا که نه. آنها هم می توانند به ایران بیایند. به نظر من این فضایی که وجود دارد که آمریکاییها در ایران سرمایه و تکنولوژی خودشان را نیاورند، نادرست است. فضای ایران برای هم آمریکاییها و هم اروپایی‌ها و هم دیگران باز است برای اینکه به ایران بیایند و بتوانیم با هم فعالیت‌های اقتصادی داشته باشیم. البته ما امروز بیشتر به دنبال سرمایه‌گذاری و ورود تکنولوژی هستیم تا تجارت. همین‌طور که می‌دانید گروه‌های فراوان از کشورهای مختلف اروپایی به ایران آمدند و در حال حاضر هم گروه‌هایی در ایران هستند. آمریکاییها هم می‌توانند برای سرمایه‌گذاری و تبادل تکنولوژی به ایران بیایند و اتفاقاً یکی از راه‌هایی که آن بی‌اعتمادی کاهش پیدا کند تقویت روابط اقتصادی مخصوصاً بین بخش‌های خصوصی است. می‌دانید که ما در ایران اقتصاد را قدم به قدم به بخش خصوصی و غیردولتی واگذار می‌کنیم، بخش خصوصی ما و بخش خصوصی آمریکا اگر با هم در سرمایه‌گذاری و فناوری تبادل داشته باشند، می‌تواند فضا را مناسب کند و اتفاقاً توافق هسته‌ای ما را هم پایدارتر می‌کند. هر مقدار این روابط، روابط نزدیک‌تری باشد حتی در بخش توریسم. اگر مردم آمریکا به ایران بیایند برای دیدن آثار باستانی و طبیعت و مردم ایران هم به آمریکا بروند برای دیدن آمریکا، این می‌تواند دیوار بی‌اعتمادی را کوتاه و شرایط را برای آینده بهتر کند.
سوال: آیا قصد دارید با رییس جمهوری اوباما در نیویورک آمریکا ملاقات کنید؟
رئیس جمهوری: ما برنامه‌ای برای این کار نداریم. فکر می‌کنم خیلی قدم‌های دیگری باید برداشته شود تا به این مرحله برسیم.
سوال: تماس تلفنی چطور؟
رئیس جمهوری: نیازی نبوده که تلفنی با یکدیگر صحبت کنیم. یکبار نیاز بود که آقای اوباما تماس گرفتند و تلفنی با هم صحبت کردیم.
سوال: دوباره نمی خواهید این کار را انجام دهید؟ آیا احتمالش هست که ملاقاتی باشد؟
رئیس جمهوری: مهم این است که ما باید برای اجرای این توافق بسیار مهم تلاش کنیم و باید اقداماتی که به نفع منافع دو طرف است، انجام دهیم. اگر ما گام های مثبتی را برداریم، شرایط برای آینده عوض خواهد شد.
مجری: خیلی ممنون از وقتی که به این مصاحبه اختصاص دادید.
رئیس جمهوری: خیلی متشکر.
