ارسی‌های 5500 ساله در خانه شیخ خیابانی ! + عکس
گروه فرهنگی «تیتریک»،از تبریز، چندی پیش نخستین موزه کفش کشور در عمارت شهرداری تبریز افتتاح شد و انواع کفش‌های قدیمی و سنتی جمع آوری شده از نقاط مختلف کشور در معرض دید علاقمندان قرار گرفت.
بخشی از این موزه به تعدادی از کفش‌های مجموعه خانم شعله جلیلی خیابانی یکی از نوادگان شیخ محمد خیابانی مبارز مشروطه‌خواه تبریزی اختصاص داده شده است.
وی بیش از 200 جفت کفش از اقصی نقاط و حتی جاهای دور افتاده و بکر کشور جمع‌آوری کرده که اکنون تنها 30 جفت آن در این موزه نگهداری می‌شود.
این مجموعه‌دار در پاسخ به اینکه با چه اهدافی به جمع‌آوری این همه کفش در یک مجموعه اقدام کردید، گفت: از همان ابتدای کودکی تهیه کفش مناسب برای من و خانواده‌ام اهمیت زیادی داشت. حتی به دلیل حضورم در رشته‌های مختلف ورزشی همواره کفش خوب و راحت تهیه می‌کردم. اما مهم‌ترین عامل انتخاب کفش برای مجموعه‌ام این بود که سال‌ها پیش در شهر شیراز و روی پله‌های تخت جمشید انواع بی‌نظیر کفش‌های سربازان هخامنشیان نظرم را به خود جلب کرد و زیباترین مجموعه پوشاک و کفش را در پله‌های تخت جمشید مشاهده کردم.
وی افزود: این دو عامل باعث شد سراغ جمع‌آوری و تهیه مجموعه‌ای از کفش‌های دوخته و بافته شده در سراسر کشور بروم و تاکنون موفق شده‌ام بیش از 200 جفت انواع کفش را از نقاط مختلف کشور گردآوری کنم.
خیابانی افزود: هرچند اخیرا قالیباف شهردار تهران پیشنهاد داده بود یکی از خانه‌های قدیمی قاجار را در پایتخت به این امر اختصاص دهد اما چون اصالتا تبریزی هستم، آرزو دارم در هرچه بیشتر مطرح شدن زادگاهم تاثیرگذار باشم.
وی ادامه داد: به همین منظور در بخشی از موزه کفش تبریز که اولین موزه تخصصی کفش کشور است تعدادی از کفش‌های مجموعه ام نگهداری می‌شود، اما باتوجه به جایگاه کفش تبریز که به واسطه تولید محصولات مرغوب همواره از دیرباز شهرت جهانی داشته، اختصاص محلی مناسب‌تر برای موزه کفش تبریز احساس می‌شود
این مجموعه‌دار ادامه می دهد: در این راستا خانه شیخ محمد خیابانی را به معاون رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور پیشنهاد دادیم که در صورت پذیرش تقاضا این خانه قدیمی به موزه تخصصی کفش تبریز تبدیل می‌شود.
وی با بیان اینکه هرچند مکان کنونی موزه کفش که در طبقه زیرین عمارت شهرداری تبریز واقع شده قابل قبول است اما به دلیل وسعت کم آن، قادر نیستیم اینجا را به موزه زنده تبدیل کنیم خاطرنشان کرد: از این رو در صورت انتقال موزه کفش به خانه شیخ محمدخیابانی یا یکی از خانه‌های قدیمی مناسب، تصمیم دارم همه مجموعه‌ام را که بیش از 200 جفت کفش از سراسر نقاط کشور است به آنجا منتقل کنم.
خیابانی اضافه کرد: همچنین آرزو دارم در کنار موزه کفش، کارگاه تولید و تعمیر کفش نیز دایر کنم تا هم محلی برای فعالیت‌های تجاری و امرار معاش تولیدکنندگان باشد و هم گردشگران از نزدیک با مراحل تولید کفش آشنا شوند و با خرید آنچه به عینه مشاهده می‌کنند، کمکی برای اقتصاد استان و کشورم و نیز انتقال فرهنگ و تمدن این مرز و بوم به دنیا کرده باشم.
این مجموعه‌دار در پاسخ به این سئوال که برای رسیدن به هدف خود چه کارهایی انجام داده‌اید؟ گفت: طی مطالعات و تحقیقات فراوانی که در طول 14 سال در مورد کفش و سوابق جغرافیایی و آب و هوایی تولید آن داشتم به این نتیجه رسیدم که هیچ جای دنیا چنین تنوع و کیفیتی پیدا نمی‌شود. مردم ایران به دلیل تنوع آب و هوایی و قومیتی خود همواره از قدیم الایام به فکر تولید انواع کفش‌های مناسب با نیاز خود بودند و با تغییر فصول کفش‌های مناسب آن فصل‌ها را تولید و مورد استفاده قرار می‌دادند.
خیابانی قدیمی‌ترین کفش مجموعه خود را بالغ بر 120 سال دانست و گفت: قدیمی‌ترین کفش موجود در مجموعه‌ام حدود 120 سال پیش و در نیشابور ساخته شده و کفش‌های 100 ساله – 80 ساله و ... نیز در مجموعه‌ام پیدا می‌شود که از انواع جنس‌ها چون چرم، شاخ بز وحشی، نخ، چوب و برگ درخت خرما و ... و نیز متناسب با انواع شغل‌ها دوخته شده‌اند.
وی که برای تهیه کفش‌های مجموعه‌اش به صورت حضوری به نقاط مختلف کشور سفر کرده افزود: در تهیه و خرید تمام کفش‌هایم به صورت حضوری به نقاط مختلف کشور مراجعه کردم و در این راه با مشکلات زیادی مواجه می‌شدم که از همه مهم‌تر می‌توانم به عدم همکاری مسئولان میراث فرهنگی برخی استان‌ها و سنگ‌اندازی‌ها و تهدیدات آنها اشاره کنم.
این کلکسیونردار افزود: برای تهیه کفش‌های مجموعه‌ام از سوی هیچ نهاد و ارگانی حمایت نمی‌شدم و از درآمد حاصل از کارم با عنوان راهنمای گردشگری هزینه کفش‌ها را تامین می‌کردم و با توجه به اینکه اغلب ماه‌های سال کار چندانی ندارم در تامین هزینه‌ها با مشکل مواجه می‌شوم.
خلیلی سرپرست سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز گفت: صنعت کفش در شهر تبریز قدمتی دیرینه دارد و کیفیت و زیبایی کفش چرم تبریز شهرتی جهانی دارد.
وی همچنین گفت: در کل دنیا موزه اختصاصی کفش وجود دارد که شهر تبریز به دلیل داشتن قدمتی دیرینه در حوزه فرش پتانسیل داشتن یک موزه اختصاصی کفش را دارد.
وی ادامه داد: از موزه‌های تخصصی کفش جهان می‌توان به موزه باتا تورنتو، موزه رومنس فرانسه، موزه کلارک، موزه سرخپوستان ونکوور اشاره کرد.
خلیلی یادآور شد: این مجموعه ارزشمند از 200 جفت کفش متشکل شده است و از دوره‌های مختلف تاریخی و انواع کفش‌های اقوام همچون نمونه مشابه اولین کفش چرم در دنیا که 5500 سال قدمت دارد و از روستای «بیرق» در توابع تبریز به دست آمده است در این مجموعه وجود دارد و شهرداری تبریز قصد دارد با تجهیز این موزه یکی از موزه‌های مردم شناسی تاثیرگذار در کشور را در تبریز داشته باشد و امید می‌رود این موزه محل رفت و آمد محققان اقوام و مردم شناسی باشد.
