20 دانشگاه‌ و موسسه تحقیقاتی برتر حوزه علوم کشاورزی ایران

وی افزود: مرجعیت علمی پیش‌زمینه دیپلماسی علمی است. تا زمانی که محققان بین‌المللی از عملکرد و کارایی دانشمندان کشور اطمینان حاصل نکنند، مشارکت علمی حاصل نخواهد شد. در سال‌های گذشته در سطح کشور بیش از هر چیز به کمیت تولید علم اهمیت داده شده است. در شهریور ۱۳۹۳ مقام معظم رهبری سیاست‌های کلان علم و فناوری را ابلاغ کردند. بند آغازین این سیاست‌ها جهاد برای کسب مرجعیت علم و فناوری در سطح بین‌المللی است. حقایق مستخرج از پایگاه‌های استنادی بین‌المللی نیز نشان می‌دهند که کسب مرجعیت علمی نیازمند برنامه‌ریزی ویژه‌ای است.

دهقانی اظهار کرد: حوزه علوم کشاورزی یکی از حوزه‌های اصلی تولید علم در ایران و جهان است. نزدیک به ۲۶ درصد از دستاوردهای حوزه علوم کشاورزی در جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی و ۷۴ درصد آن در مجلات علمی داخل کشور منتشر می‌شود. بنابراین برخلاف پژوهشگران حوزه‌های علوم فنی و مهندسی و علوم پایه ایران که بیشترین علم تولید شده آن‌ها را در سطح بین‌المللی منتشر می‌کنند، پژوهشگران حوزه علوم کشاورزی تمایل بیشتری به انتشار نتایج پژوهش‌هایشان در داخل کشور دارند که البته این مساله مسلما تحت تاثیر ماهیت رشته کشاورزی نیز است. به هر ترتیب نزدیک به ۶ درصد از کل تولید علم کشور در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) متعلق به پژوهشگران حوزه علوم کشاورزی است.

سرپرست ISC گفت: استنادها مهمترین شاخص پذیرفته شده برای سنجش میزان مرجعیت علمی در سطح بین‌المللی هستند. به منظور مقایسه استنادی در ابتدا نیاز به هنجارسازی (نرمال‌سازی) استنادها است. اندازه رشته‌های مختلف علمی با یکدیگر متفاوت است و همچنین دریافت استناد تحت تاثیر عامل زمان است. از همین رو قبل از هر گونه مقایسه، استنادها نرمال‌سازی می‌شوند. به این منظور، تعداد استنادهای هر مدرک انتشار یافته بر متوسط تعداد استنادهای رشته و سالی که مدرک در آن منتشر شده، تقسیم می‌شود. اگر حاصل بالاتر از یک بود، به آن معنی است که پژوهش بهتر از متوسط رشته عمل کرده است و هر چقدر این عدد از یک کمتر باشد، نشان‌دهنده آنست که پژوهش ضعیف‌تر از متوسط رشته عمل کرده است.

دهقانی ادامه داد: بررسی کمیت تولید علم کشور در پایگاه استنادی بین‌المللی ISI در فاصله زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که ایران از این حیث رتبه ۱۶ دنیا را در اختیار دارد که در مقایسه با رتبه کل کمیت تولید علم کشور در خلال این سال‌ها که بین ۲۰ تا ۲۱ بوده است، نشان از آن دارد که پژوهشگران این حوزه عملکرد شایسته‌ای داشته‌اند. اما همانند سایر حوزه‌های تولید علم کشور، در کمیت بهتر از کیفیت عمل شده است.

سرپرست ISC افزود: بررسی کل مدارک جمهوری اسلامی ایران در حوزه کشاورزی در پایگاه استنادی ISI تا تاریخ 8 بهمن ماه امسال نشان می‌دهد که موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور هر چند پژوهش‌های کمتری را در سطح بین‌المللی منتشر کرده‌اند، اما همین پژوهش‌های اندک بیش از متوسط جهانی حوزه کشاورزی مورد استفاده شبکه علم بین‌الملل قرار گرفته‌اند. به طور متوسط هر پژوهش موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور نزدیک به 2.5 برابر متوسط تحقیقات حوزه کشاورزی دنیا استناد دریافت کرده است. موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی نیز از وضعیت مشابهی برخوردار است و هر پژوهش تولید شده در این موسسه 1.3 برابر متوسط تولیدات علمی کشاورزی در سطح بین‌المللی استناد دریافت کرده است.

دهقانی در ادامه گفت: در بین دانشگاه‌های کشور، با کیفیت‌ترین تحقیقات حوزه کشاورزی توسط دانشگاه شهرکرد انجام شده است. این دانشگاه دقیقا در سطح متوسط جهانی عمل کرده است. دانشگاه ارومیه، شهید باهنر کرمان و فردوسی مشهد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند؛ هر چند تمامی آن‌ها پایین‌تر از متوسط جهانی عمل کرده‌اند.

سرپرست ISC در ادامه گفت: میان کمیت تولید علمی که دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی در مجلات داخل کشور در حوزه علوم کشاورزی تولید می‌کنند و کمیت تولید علمی که در سطح بین‌الملل منتشر می‌کنند، همبستگی بالایی وجود دارد، بنابراین به صورت غالب بیشترین تولیدات علمی بین‌المللی کشور را همان دانشگاه‌ها و موسساتی تولید می‌کنند که بیشترین تولید علم انتشار یافته در مجلات ملی را تولید کرده‌اند. دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شیراز وعلوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به ترتیب بیشترین کمیت تولید علم کشاورزی کشور را تولید کرده‌اند.

دهقانی گفت: انتشارات بین‌المللی استنادهای بیشتری نسبت به انتشاراتی که در مجلات ملی منتشر می‌شوند، دریافت می‌کنند و این امری بدیهی است، زیرا اندازه جامعه علمی در سطح بین‌المللی که شامل میلیون‌ها محقق می‌شود به مراتب بسیار بزرگتر از جامعه علمی کشور است. به همین دلیل تقریبا تمامی دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی غالب استنادهایشان را از انتشارات بین‌المللی خود دریافت کرده اند. دانشگاه‌های تهران، شیراز، تربیت مدرس، فردوسی مشهد و صنعتی اصفهان به ترتیب بیشترین میزان استنادها را در مجموع پایگاه‌های استنادی ISC و ISI دریافت کرده‌اند.

سرپرست ISC ادامه داد: هر چند متوسط تعداد کل استنادها به تعداد مدارک (CPP) از شاخص‌هایی است که حتی در برخی نظام‌های بین‌المللی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما این شاخص اگر به شکل صحیح مورد استفاده قرار نگیرد، تفسیر اشتباه از وضعیت دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی را به همراه خواهد داشت. روش صحیح استفاده از این شاخص، مقایسه دانشگاه‌ها یا موسسات در یک رشته و همچنین یک سال خاص است.

دهقانی در پایان خاطرنشان کرد: هر چند کمیت تولید علم یکی از شاخص‌های اصلی در محاسبه رشد علمی کشورها است، اما تکیه به این شاخص به صورت تک بُعدی مانع از توسعه همه جانبه علم ایران خواهد شد. در همین زمینه، سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری اهداف شایسته‌تری را فراهم آورده است. کسب مرجعیت علمی، توسعه دیپلماسی علمی و افزایش اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده از جمله این اهداف هستند. دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی و همچنین سیاستگذاران علمی و فناوری کشور با نگاه به این ابعاد موجبات توسعه همه جانبه علم کشور را فراهم خواهند آورد.

انتهای پیام

مرجعیت علمی پژوهش‌های کشاورزی برحسب استنادهای نرمال‌سازی شده - پایگاه استنادی ISI

20 دانشگاه و موسسه تحقیقاتی که بیشترین کمیت علم کشاورزی را تولید کرده‌اند

تعداد استنادهای دریافت شده ملی و بین‌المللی - حوزه کشاورزی