برنامه ششم «نفوذ» را قانونی می‌کند/ این برنامه اشکالات شکلی دارد که حتی با اصول قانون اساسی در تعارض است

همچنین در قسمت دوم مباحث این برنامه دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی اولویت مسائل مطرح در حوزه برنامه ریزی را  با نگاه الگوی پیشرفت اسلامی تشریح کردند. بر اساس مفاهیم الگوی پیشرفت اسلامی در شرایط فعلی کشور برنامه ریزی برای چهار مسئله ۱- تربیت اسلامی٬ ۲- مقاوم سازی اقتصاد٬۳- پیش گیری از جرم و ۴- ترجمه زدائی از پایان نامه ها دارای اولویت است. متن کامل این گفتگو را در ادامه بخوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم

مجری: ما می‌خواهیم ببینیم که این برنامه به چه میزان با الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت -که مدنظر مقام معظم رهبری می‌باشد- مطابقت دارد. آقای کشوری! اگر خاطرتان باشد امّهات بحث ما در هفته گذشته این بود که برنامه ششم حداقل به دو دلیل تفاوت‌های با الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت دارد؛ یعنی شاید بتوانیم به دو دلیل بگوییم که [این برنامه] با آنچه که باید در الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت رعایت بشود، تطابق ندارد.] دلیل اول، دلیل شکلی بود که حضرتعالی نیز به آن اشاره کرده و از قول مقامات اجرایی و کسانی که به هر حال دست‌اندرکار علم توسعه هستند نقل قول کردید که؛ با توجه به اینکه تا به حال برنامه‌های گذشته از لحاظ شکلی مناسب نبوده‌اند، نتوانسته‌ایم طی 10 برنامه‌ای که قبل و بعد از انقلاب اجرا کرده‌ایم به مقاصد خود -به زبان ساده همان توسعه- برسیم. به تعبیر ساده‌تر باید بگوییم: ما 10 برنامه توسعه تدوین و اجرا کرده‌ایم اما هنوز به توسعه‌ای که باید برسیم نرسیده‌ایم.

اما مقوله دومی نیز وجود داشت. جنابعالی فرمودید: طبق تحقیقاتی که شما و همکارانتان در شورای راهبردی الگوی پیشرفت ایرانی-اسلامی داشته‌اید؛ دلیل عمده‌ای که حضرتعالی از آن یاد کردید، عدم تطابقِ محتوایی برنامه‌هایی که تدوین می‌شوند -به خصوص برنامه ششم- با الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت است. یعنی در واقع [به برنامه ششم] دو ایراد وارد است؛ ایراد اول، ایراد شکلی و ایراد دیگر، ایراد محتوایی می‌باشد. طبیعتاً نظر جنابعالی و بسیاری دیگر از عزیزان این بود که برنامه ششم -به طور اخص- با آموز‌ه‌های دینی و فرهنگی ما –که ماحصل آن همان الگوی پیشرفت ایرانی و اسلامی است- تطابق ندارد. وقتی بحث به اینجا رسید زمان برنامه تمام شد و شما قول دادید که طی این برنامه و ان شاء الله در روز چهارشنبه هفته آینده -که خدمت عزیزان خواهیم بود- به این مقوله نگاه عمیق‌تری داشته باشیم. حال اگر حضرتعالی تکمله‌ای دارید بفرمایید تا سپس وارد گفت‌وگو شویم.

حجت‌الاسلام کشوری: بسم الله الرحمن الرحیم. همانطور که حضرتعالی اشاره فرمودید ما در فصل تدوین برنامه ششم کشور قرار داریم و فصل تدوین برنامه ششم کشور، یک تفاوت عمده‌ با فصل تدوین سایر برنامه‌ها دارد. تفاوت این است که ما در فصل تدوین برنامه ششم، تقریباً تجربه 10 سال گفتمان‌سازی برای مسأله الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را در اختیار داریم؛ یعنی وقتی ما برنامه پنجم را در کشور می‌نوشتیم به این میزان که در حال حاضر راجع به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت صحبت شده است، صحبت نکرده بودیم.

مجری: و تحقیق و تتبّع نیز انجام نشده بود.

حجت‌الاسلام کشوری: راجع به برنامه چهارم که اصلاً ...

مجری: چنین اتفاقی نیفتاده بود.

حجت‌الاسلام کشوری: پس بنابراین در واقع میان سال دهم گفتمان‌سازی برای مسأله الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و فصل برنامه ششم یک تلاقی زمانی وجود دارد. این تلاقی زمانی باعث شده است که نخبگان به مرور از ما بپرسند که آیا الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت پیشنهادی برای برنامه ششم کشور دارد یا نه؟ وقتی شما راجع به یک موضوع 10 سال صحبت می‌کنید، به صورت طبیعی این سؤال ایجاد می‌شود. لذا در واقع ما الآن در برنامه ششم -که تدوین شده است- به دنبال مواردی هستیم که با مسأله الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت تطابق داشته باشد.

مجری: همانطور که حضرتعالی فرمودید در حال حاضر موقعیت، موقعیت خطیری است که دلائل آن را نیز برشمردید. اما با توجه به اینکه ما باید بحث را در بازه زمان رادیویی مدیریت کنیم، نمی‌توانیم به تمام حواشی بپردازیم. به همین دلیل مجبور هستیم که به امّهات مباحث بپردازیم. اگر قرار باشد که نگاهی به برنامه ششم داشته باشیم و کند و کاوی در آن بکنیم -که حتماً شما و دوستانتان این کار را انجام داده‌اید- [متوجه خواهیم شد که این برنامه حتماً اوج و حضیض دارد؛ یعنی نقاط مثبت و منفی‌ دارد. در مورد نقاط مثبت آن صحبت خواهیم کرد ولی از آنجایی که دوست داریم این برنامه [رادویی] بیشتر آسیب‌شناسانه باشد، اگر بخواهید امّهات قضیه را بشمارید؛ عمده‌ترین نقاطی که شما و همکارانتان در برنامه ششم ملاحظه کرده‌اید و این نقاط، نقاط کوری هستند که باید برطرف شوند را تیتروار بیان کنید. اگر در ادامه برنامه میسّر شد در مورد هر یک از آنها به تناسب زمانی که در اختیار داریم صحبت می‌کنیم.

حجت‌الاسلام کشوری: در یک نگاه کلی برنامه ششم دارای 4 یا 5 چالش جدی است. یعنی اگر برنامه‌ای که دولت نوشته با همین روال تصویب، و تغییراتی در آن ایجاد نشود؛ در مقام اجرا با 5 چالش جدی روبرو خواهد شد. چالش اول -که ما آن را بسیار بحث کرده‌ایم و در آینده نیز آن را بیش از دیگر چالش‌ها بحث خواهیم کرد و در جلسه گذشته‌ی بحث روز نیز به آن اشاره کردیم- عدم تطابق برنامه ششم با مفاهیم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت است. این، یک سرفصل اصلی است؛ یعنی می‌توان وارد این سرفصل شد و برنامه ششم را با این نگاه ارزیابی کرد.

مجری: که در واقع این بحث، بخش عمده برنامه امروز، هفته آینده و برنامه‌هایی که احتمالاً در سال آینده خواهیم داشت را به خود اختصاص خواهد داد.

حجت‌الاسلام کشوری: سرفصل دومی که می‌توان برنامه ششم را بر اساس آن ارزیابی کرد، بررسی میزان تطابق برنامه ششم با اسناد بالادستی است. خود این مسأله نیز یک دنیا بحث است که می‌توان به آن ورود پیدا کرد. عجالتاً باید گفت: سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری برای برنامه ششم، یک سند بالادستی برای این برنامه محسوب می‌شود. سیاست‌های جمعیت -به نوعی- سیاست‌های بالادستی برنامه ششم است. سیاست‌های اقتصاد مقاومتی -به نوعی- از سیاست‌های بالادستی برای برنامه ششم است.

مجری: اسناد بالادستی.

حجت‌الاسلام کشوری: بله؛ مجموعه‌ای از اسناد بالادستی وجود دارد و یکی از سرفصل‌های بحثی می‌تواند این باشد که برنامه ششم را از این حیث بررسی کنیم که به چه میزان پشتیبان این اسناد است. مثلاً آیا در برنامه ششم راجع به ماده 70 سیاست‌های برنامه ششم -که موضوع آن پیوست‌های فرهنگی است- حرفی زده شده است یا نه؟ بنابراین این نیز یک سرفصل بحثی است.

سرفصل دیگرِ بحث و بررسی راجع به برنامه ششم این است که اشکالات شکلی برنامه ششم را بررسی کنیم. شنوندگان فرهیخته شما استحضار دارند که برنامه ششم به لحاظ شکلی با برنامه‌های گذشته تفاوت دارد. یکی از تفاوت‌ها این است که برنامه ششم، مسأله‌محور می‌باشد. یکی دیگر از تفاوت‌ها این است که برنامه ششم، کتاب آرزوها نیست؛ یعنی راجع به تمام چیزها بحث نکرده بلکه مسائل اهمّ را مورد بحث قرار داده است و در این برنامه اولویت‌بندی وجود دارد. یکی دیگر از تفاوت‌ها این است که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یک سری مجوزهای قانونی‌ را به مجلس فرستاده که اگر مجلس آنها را تصویب کند، برنامه ششم را خود [سازمان] اجرا می‌کند؛ یعنی در واقع یک تفاوت بسیار عمده‌ای که امسال وجود دارد ...

مجری: می‌توانید یکی از مصادیق را نام ببرید؟

حجت‌الاسلام کشوری: یکی از تفاوت‌های خیلی جدی که این برنامه با برنامه‌های گذشته دارد این است که در سال‌های گذشته مثلاً خود برنامه پنجم در مجلس مورد ارزیابی قرار می‌گرفت؛ اما امسال اصلاً برنامه ششم [به مجلس] نیامده است؛ بلکه احکام مورد نیاز برای اجرایبرنامه ششم آورده شده است. بنابراین یک سری تغییرات شکلی اتفاق افتاده است.

مجری: اتفاقاً نمایندگان محترم مجلس نیز بعضاً به این مسأله ایراد وارد کردند که آقای نوبخت گفتند: اگر بخواهید اصل برنامه را نیز به شما می‌دهیم. من نمی‌دانم که این اتفاق افتاده است یا نه؟

حجت‌الاسلام کشوری: ببینید؛ حرف نمایندگان مجلس این است که برنامه ششم اشکالات شکلی‌ای دارد که حتی با اصول قانون اساسی در تعارض است.

مجری: نخیر؛ از نظر کسانی که برنامه را ارائه کرده‌اند، ایرادات شکلی قبل برطرف شده است.

حجت‌الاسلام کشوری: بله، بله؛ به زعم کسانی که ...

مجری: به زعم کسانی که این برنامه را ارائه کرده‌اند.

حجت‌الاسلام کشوری: بنابر آسیب‌شناسی‌ای که آنها ارائه داده‌اند، این شکل از برنامه‌ریزی کارآمدتر است. بنابراین این مسأله نیز می‌تواند یک ورودی برای بررسی [برنامه ششم] باشد. البته ما گه‌گداری راجع به این مسأله گفت‌وگو می‌کنیم که آیا اگر شکل جدید برنامه‌ریزی به قانون تبدیل شده و اجرا گردد؛ منجر به اجرای برنامه‌های توسعه می‌شود یا نه؟ در اینجا مباحث فراوانی وجود دارد که خود این مسأله یک بحث مجزا می‌باشد.

زاویه دید چهارمی که ‌می‌توان به برنامه ششم کشور داشت، این است که ما به مجموعه اشکالاتِ سه‌گانه‌ای که الآن عرض کردم کاری نداشته باشیم و خود برنامه ششم را از حیث انسجام درونی بحث کنیم.

مجری: که مقوله خیلی مهمی نیز می‌باشد.

حجت‌الاسلام کشوری: بله. آیا این برنامه، منسجم است یا نه؟ اجازه دهید من مثالی بزنم، البته باید به سرعت از این بحث عبور کنیم. به عنوان مثال برنامه ششم یک سری از مسائل مانند صندوق‌های بازنشستگی، آب و هوا و دریاچه ارومیه -که در حال تبدیل شدن به بحران هستند- را به مسأله تبدیل کرده است. پس در برنامه ششم یک سری از مسائلی که منشأ بحران می‌باشند، موضوع برنامه‌ریزی قرار گرفته‌اند.

مجری: یعنی شما معتقدید که نباید قرار می‌گرفت؟

حجت‌الاسلام کشوری: خیر؛ ولی اگر قرار است یکی از سرفصل‌های برنامه ششم رسیدگی به بحران‌ها باشد، باید بدانیم که به اعتراف تمام کارشناسان حوزه اجتماعی، حتماً مسأله طلاق، در تهران یک بحران است و نمی‌توان به آن نگاه عادی داشت. لذا عدم پایبندی برنامه ششم به مفاهیم خود نیز یک سرفصل بحثی است. البته موارد بیشتری وجود دارد.

مجری: بله موارد فراوانی وجود دارد ولی در حد فرصتی که داریم [بحث می‌کنیم.]

حجت‌الاسلام کشوری: من فقط اشاره کردم. یعنی حتی اگر شما بگویید که برنامه ششم می‌خواهد بحران‌ها را مدیریت کند، ملاحظه می‌کنیم که اصلاً بحران‌ها فرهنگی را مدنظر قرار نداده است. یعنی حتی بحران‌های مهم‌تر دیده نشده است.

مجری: جناب آقای کشوری! 5 مورد از [اشکالات برنامه ششم] را نام بردید. اگر موافق باشید از مورد اول -که عدم تطابق برنامه ششم با الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت است- شروع بکنیم.

حجت‌الاسلام کشوری: همانطور که بنده با تأکید عرض کردم برنامه ششم در مهمترین چالش خود، با مفاهیمالگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت تطابق ندارد. بنده بر روی عبارت مفاهیم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت تأکید دارم؛ زیرا شنوندگان عزیز شما باید توجه کنند که؛ الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت پیش از اینکه یک سند باشد، یک تئوری و نظریه است. یعنی قابل تفاهم می‌باشد و می‌توان در مورد ضرورت آن با همگان صحبت کرد. به محضر شما عرض کنم که اولین تفاوت مفاهیم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت -که ما در اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی حدود 100 بسته بحثی راجع به آنها صحبت کرده‌ایم- با توسعه در انتخاب مسائل است. من ساده‌تر بگویم؛ اگر یک نظام برنامه‌ریزی در کشور بخواهد با مفاهیم توسعه غربی برنامه‌ریزی کند، به مسائل خاصی به عنوان اولویت در برنامه‌ریزی می‌رسد. ولی اگر بخواهد کار خود را با مفاهیم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت به پیش ببرد، به مسائل دیگری می‌رسد.

مجری: یعنی ماهیت مسائل متفاوت می‌شود.

حجت‌الاسلام کشوری: متفاوت است. حال این مسأله که "آیا مسائل مشترک نیز پیدا می‌شود یا نه؟" را باید بعداً بحث کنیم. ولی به هر حال بحثی که الآن داریم این است که حتماً اگر یک مدیر مسأله الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را هضم کرده باشد -نه اینکه فقط اصطلاح آن را به کار ببرد- [به مسائل دیگری خواهد رسید.] نکته‌ای که باید خیلی بر روی آن دقت کنیم این است که آیا کسی که الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را به کار می‌برد، فقط لفظ آن را استعمال می‌کند ولی حرف‌های قدیمی را می‌زند یا اینکه واقعاً پشت این لفط، قدرت نظریه‌پردازی ....

مجری: یعنی یا یقین دارد و به این نتیجه رسیده است که ما در 10 برنامه قبلی دچار شکست شده‌ایم و چرائی این مسأله را مورد آسیب‌شناسی قرار داده یا اینکه به تعبیر حضرتعالی می‌خواهد ...

حجت‌الاسلام کشوری: بله؛ یعنی این مراقبت باید از طرف مدیران، مردم و نخبگان انجام شود تا ما کار صوری نکنیم. واقعاً نباید فرصت انقلاب اسلامی و فرصت مردم را به هدر داد. اگر ما 70 سال برنامه‌ریزی ناموفقِ مبتنی بر ادبیات غربی داشته‌ایم، همه ما باید متوجه شویم که تغییر نظام برنامه‌ریزی کشور ضرورت دارد. نباید نام‌ها را تغییر داد و همان اَشکال قبلی برنامه‌ریزی را مورد بحث قرار داد. به هر حال عرض بنده این است که اگر به صورت واقعی به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت نگاه کنیم، یک سری از موضوعات برای ما خیلی اهمیت پیدا می‌کند. با توجه به اینکه ما در این جلسه بنا نداریم که نظریات الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را بحث کنیم و حداکثر در حد تیتر به آنها اشاره خواهیم کرد؛ بنده عرض می‌کنم که ما با نگاه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت 4 مسأله را در کشور دارای اولویت جدی می‌دانیم. یعنی در واقع همان مفاهیم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و نظریاتی که در اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی وجود دارد، ما را به این محاسبه رسانده است که به این 4 مسأله اهمیت و اولویت بالائی بدهیم.

مسأله اولی که باید در نگاه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت به آن توجه کنیم و متأسفانه برنامه ششم نسبت به آن بی‌توجه بوده، مسأله تربیت اسلامیمی‌باشد. اگر الآن شما بتوانید گزارش تهیه کرده و با مردم گفت‌وگویی داشته باشد، متوجه می‌شوید که؛ تربیت و آینده فرزند به عنوان یک سؤال جدی برای تمام خانواده‌های صاحب فرزند مطرح است. لذا وقتی ما می‌گوییم: "مسأله تربیت اسلامی یک مسأله است"، مرادمان مسأله ملت ایران است. یعنی اگر در دل روستاها و پایتخت جمهوری اسلامی با کسی صحبت کنید، خواهد گفت که روزگار، روزگار بدی شده است و مسأله تربیت در حال به چالش کشیده شدن است. به زبان ساده می‌گویند: بچه‌های ما دارند از دستمان می‌روند و باید فکری به حال تربیت آنها بکنیم. پس مسأله تربیت اسلامی یک مسأله است.

مجری: پس شما معتقدید که ما در این مقوله نگاه مثبتی نداشته‌ایم و اصلاً نگاهی به این مسأله نداشته‌ایم؟

حجت‌الاسلام کشوری: اصلاً برنامه ششم راجع به مسأله تربیت اسلامی ساکت می‌باشد و این جزء عجایب است که ما در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم و به این میزان نیز در جامعه مشکلات ناشی از عدم تربیت اسلامی داریم -ما مشکلاتی جدی‌ای را تجربه می‌کنیم- [ولی توجهی به مسأله تربیت نشده است.] بنده مکرر این نکته را در مجامع مختلف عرض کرده‌ام که وقتی از طلاق صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که اگر کسی این پرونده‌ها را بررسی کند، ملاحظه خواهد کرد که منشأ بسیاری از طلاق‌ها مشکلات اقتصادی نبوده و اتفاقاً مشکلات فرهنگی می‌باشد. در یک جمله ساده باید بگویم که؛ زن و شوهر قدرت مدارا ندارند و نمی‌توانند یکدیگر را تحمل بکنند. پس مسأله تربیت اسلامی یک معضل است.

مسأله دومی که باید در حوزه برنامه ششم به آن بپردازیم، مسأله مقاوم‌سازی اقتصاد است. به صورت ساده باید بگوییم که اقتصاد ما به شدت آسیب‌پذیر است؛ گاهی قیمت نفت را یک‌سوم می‌کنند و اقتصاد ما دچار چالش می‌شود. یک بار دیگر اقتصاد ما را تحریم می‌کنند و اقتصاد دچار چالش می‌شود. باید برای این مسأله فکری کرد. سؤال ما این است که در برنامه ششم چه تدابیری وجود دارد که اگر استکبار جهانی بار دیگر خواست به ما ضربه بزند، قادر نباشد که ضربات سهمگینی به اقتصاد ما وارد کند. امیرالمؤمنین علیه السلام -که نهایت عقل و تدبیر هستند- می‌فرمایند: هیچگاه از دشمن خود غافل نشوید. [1] پس کار عاقلانه این است که ما اقتصاد خود را مقاوم کنیم؛ نه اینکه دلخوش باشیم که تحریم برداشته شده است یا نه.

مجری: پس اشکل دوم شما به برنامه ششم این است که تدابیر لازم برای مقاوم‌سازی اقتصادی صورت نگرفته است.

حجت‌الاسلام کشوری: از نگاه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت مقاوم‌سازی اقتصاد یک مسأله بسیار مهم است. مسئله سومی که به نظر ما باید در برنامه ششم به آن پرداخته شود، مسأله پیشگیری از جرم است. برای اینکه اهمیت مسأله واضح شود شما را به گزارش آیت‌الله آملی لاریجانی ارجاع می‌دهم. ایشان می‌فرمودند: قوه محترم قضائیه در سال 1393 به 15 میلیون پرونده رسیدگی کرده است. البته ممکن است که دو یا سه قسمت از این 15 میلیون خدمت، راجع به یک پرونده بوده باشد. بنابراین ما 5 میلیون پرونده داریم، البته من آمار دقیق ندارم. اگر در این 5 میلیون پرونده شاکی و متشاکی فقط 2 نفر باشند؛ یعنی 10 میلیون نفر درگیر مسائل قضائی هستند.

مجری: یعنی حدود 12 یا 13 درصد از جمعیت. البته باید بیش از این باشد.

حجت‌الاسلام کشوری: اگر شما عوارض این مسائل را به خانواده نیز بکشانید، تعداد افراد بیشتر می‌شود؛ زیرا وقتی پای پدری به دادگاه باز می‌شود اثر این امر بر روی فرزندان و خانواده او نیز قابل ملاحظه است. پس حتماً ما -به عنوان یک مسأله اساسی- نیاز داریم که قدرت پیشگیری از جرم را در جامعه ارتقا بدهیم. بنابراین پیشگیری از جرم نیز یک مسأله مهم است.

مجری: مسأله بعدی چیست؟

حجت‌الاسلام کشوری: اجازه می‌دهید که من تأکید مهم‌تری بکنم؟

مجری: دلیل اینکه من شتابناک‌ صحبت می‌کنیم این است که بتوانیم از حداکثر فرصت استفاده بکنیم.

حجت‌الاسلام کشوری: کوتاه عرض می‌کنم. وقتی ما هرم رشد پرونده‌ها را در قوه قضائیه مورد بررسی قرار می‌دهیم، ملاحظه می‌کنیم که در هر سال، افزایش پیدا می‌کند؛ یعنی در 10 سال پیش ما به این میزان پرونده ثبت شده نداشتیم. پس حتماً باید برنامه گسترده‌ای برای پیشگیری از جرم داشته باشیم. اگر پیشگیری از جرم اتفاق بیفتد، هم در مسائل اقتصادی صرفه‌جویی می‌شود و هم مسائل امنیتیِ کمتری رخ می‌دهد. یعنی مسأله جرم ابعاد ...

مجری: انسجام اجتماعی -که مسأله بسیار مهمی می‌باشد- نیز بیشتر خواهد شد.

حجت‌الاسلام کشوری: غرضم این است که بگویم: اگر افرادی که در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یا سایر مکان‌ها هستند ...

مجری: بعد اقتصادی قضیه را ...

حجت‌الاسلام کشوری: حتی اگر بعد اقتصادی قضیه را نیز نگاه کنند باید به ضرورت پیشگیری از جرم برسند.

مجری: البته به نظر من در این مقوله‌ی بسیار مهم، بعد اقتصادی بعد بسیار کمرنگ و کم‌اهمیتی است.

حجت‌الاسلام کشوری: به هر حال ما نیز گاهی اوقات باید علی‌المبنای ارزش افزوده صحبت کنیم.

مجری: مسأله چهارم؟

حجت‌الاسلام کشوری: مسأله چهارمی که واقعاً در کشور ما اهمیت دارد، مسأله ترجمه‌زدایی از پایان‌نامه‌هاست. در جلسه گذشته عرض کردم که؛ پایان‌نامه‌هایی که در کشور نوشته می‌شوند یا به آفت کلی‌گویی مبتلا هستند یا به آفت تقلید از نظریات غربی. اگر ما از طرفی پایان‌نامه‌های خود را به این شکل بنویسیم و از طرفی بخواهیم کشور را با این پایان‌نامه‌ها اداره بکنیم؛ با مشکل مواجه می‌شویم. زیرا اولین نکته در نگاه علمی این است که باید مسأله کشور خود را موضوع پایان‌نامه قرار دهیم. شنوندگان عزیز شنیده‌اند که وقتی دانشجویی در خارج از کشور بورس می‌شود؛ موضوع کشور میزبان را موضوع پایان‌نامه قرار می‌دهد. ولی متأسفانه در کشور ایران با وجود اینکه بسیاری از پایان‌نامه‌ها در داخل کشور نوشته می‌شوند ولی مسأله ملت ایران، موضوع آنها نیست. یعنی می‌خواهم این نکته را تذکر دهم که وقتی ما با آفت ترجمه مقابله نکرده و راه علمیِ مبارزه با این آفت را ارائه نمی‌کنیم؛ مسائل درون کشور ما، راه حل علمی پیدا نمی‌کنند. جناب آقای درویش! من از شما سؤالی می‌پرسم. این سؤال مسأله را بسیار روشن می‌کند. حالا که چهار یا  پنج سال از گفتمان اقتصاد مقاومتی می‌گذرد، خوب است که؛ وزارت علوم گزارشی بدهد که چند پایان‌نامه راجع به اقتصاد مقاومتی نوشته شده است. آفت ترجمه‌گرایی، در اینجا بروز می‌کند. از یک سو به مقاوم‌سازی اقتصاد نیاز داریم و از طرف دیگر موضوع پایان‌نامه‌های ما مقاوم‌سازی اقتصاد نیست یا تعداد بسیاری اندکی از این پایان‌نامه‌ها به این موضوع پرداخته‌اند.

مجری: آقای کشوری! اگر جنابعالی موافق باشید ما حتی می‌توانیم نگاه عمیق‌تر و عام‌تری به این مسأله داشته باشیم؛ یعنی فقط نگوییم که مسأله ترجمه‌زدایی از پایان‌نامه‌ها مدنظر قرار نگرفته است؛ بلکه باید در یک نگاه کلی‌تر بگوییم: چالش‌های پیش‌روی تولید علم در کشور، مدنظرِ [برنامه ششم] قرار نگرفته است. مسأله ترجمه‌زدایی از پایان‌نامه‌ها نیز می‌تواند جزئی از این کل باشد. به زعم بنده -البته حتماً نظر حضرتعالی نیز همین است- در حال حاضر ما چالش‌های متعددی پیش‌روی تولید علم داریم که بحث ترجمه -که حضرتعالی به آن اشاره می‌کنید- یکی از این چالش‌هاست. یعنی ما در بحث ارتباط میان دانشگاه و مراکز تولیدی، ارتباط میان دانشگاه و مراکز خدماتی [با چالش مواجه هستیم.] در کشورهای مشابه کشور ما بودجه‌ای که به صورت سرانه به تحقیقات و پژوهش اختصاص داده می‌شود، بسیار بیشتر از بودجه‌ای کشور ایران با این تمدن و اسلامی است که به علم توصیه می‌کند. به لحاظ اجرایی نیز الی ما شاء الله پیش‌روی تولید علم مشکل وجود دارد. البته نمی‌توانیم کتمان کنیم که در سال‌های اخیر خوشبختانه تولید علم در کشور ما -هرچند با فراز و فرود- نسبتاً خوب بوده است. اما آنچه که ما باید به آن برسیم، افق بازتر و نقطه دورتری است که باید به آن نگاه کنیم. نظر حضرتعالی چیست؟

حجت‌الاسلام کشوری: فضایی که حضرتعالی تصویر کردید، در مورد تحلیل کلان مسأله علم جاری و ساری است؛ وقتی ما می‌خواهیم مسأله علم را به صورت کلان بررسی کنیم، باید به این مسائل و حتی موضوعات بیشتری بپردازیم؛ منتهی بنده راجع به نسبت میان علم و برنامه ششم صحبت می‌کنم و این مسأله، طبیعی است که در مقام برنامه‌ریزی باید مسأله‌محور و جزئی‌تر ورود پیدا کرد. فرمایش شما در جای خود فرمایش متینی است. پس من بحث اول را در یک جمله جمع‌بندی کنم؛ چرا ما می‌گوئیم: برنامه ششم با نگاه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت تطابق ندارد؟ به این دلیل که به نظر ما این 4 اولویت -که در حال حاضر مسأله ملت ایران می‌باشد- در برنامه ششم مدنظر قرار نگرفته‌اند یا بسیار کمتر مدنظر قرار داده شده‌اند.

مجری: خیلی تشکر می‌کنم که دعوت ما را پذیرفتید.