دلایل پایین بودن سرانه مطالعه/ کتاب یار مهربان است، اما کمی گران است

پایین بودن سرانه مطالعه در کشور سالهاست که از سوی اکثر مراکز آماری گوشزد می شود ولی هنوز راهی برای افزایش این اتفاق پیشنهاد نشده و اگر هم شده راهکاری موقت و به نوعی مسکن لحظه ای بوده است. اما به واقع چگونه باید امر مطالعه را برای جامعه به یک دغدغه مبدل ساخت؟

محققین و آمارگران دلایل متفاوتی همچون کم بار بودن محتوا، چاپ بی کیفیت، قیمت بالا، عدم دغدغه مندی و ضرورت مطالعه کتاب را از جمله دلایل اصلی می دانند که باید برای بررسی موضوع کاهش سرانه مطالعه کتاب آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.

در سالهای جاری سعی ناشرین و نهاد های ادبی بر این بوده تا با ایجاد تنوع در عرضه محصولات نوشتاری و کتاب علاقه و سلیقه مردم را به سمت کتابخوانی معطوف نمایند اما تا جایی که آمار نشان می دهد سلیقه مردم عاملی برای عدم گرایش آنها به کتابخوانی است اما دلیل اصلی نیست.

تلاش هایی مثبت نیز در این راه صورت گرفته که می توان از آنها به چاپ صوتی آثار ادبی اشاره نمود. این اتفاق از سوی اکثر مردم مورد استقبال بوده و قطعاً یکی از راه هایی است که در جامعه ماشینی کنونی می تواند مردم را با کتاب آشتی دهد.

از سویی کیفیت ترجمه نیز طی سالهای گذشته پایین آمده و ترجمه های تخصصی از کتب کمتر شکل می گیرد و مترجمان بسته به اقتضای بازار به ترجمه هر نوع کتابی می پردازند. به عنوان  مثال متخصصان حوزه نمایش به ترجمه کتب ادبی و رمان می پردازند و بلعکس. این عدم آگاهی از تخصص مطروحه باعث شده تا جان مطلب آن طور ه باید ادا نشود.

اما دلیل اصلی عدم رغبت جامعه برای مطالعه را باید در قیمت کتاب دانست. با یک حساب سرانگشتی شما برای خرید یک جلد دیوان حافظ با کیفیتی معمولی و قطع جیبی باید مبلغی حداقل 20 هزار تومان بپردازید. اگر هم بخواهید کتابی مناسب را تهیه کنید که هم از لحاظ منبع معتبر باشد و هم اینکه چاپ مناسبی داشته باشد باید 50 الی 60 هزار تومان در جیب داشته باشید.

بالا بودن قیمت کاغذ، هزینه های سنگین نشر و نبود حمایت های دولتی از ناشران خصوصی باعث شده تا ناشران به ناچار کتب را با قیمت هایی گزاف عرضه کنند و معمولاً کتب تخصصی با قیمت هایی فروخته شود که برای قشر متوسط جامعه خارج از توان باشد. این مبحث در خصوص کتب آموزشی شدت یافته و کتب دانشگاهی بعضاً با قیمت های بسیار بالا به دست دانشجویان می رسد و هیچ گونه تسهیلات دائمی برای استفاده از کتب به این قشر داده نمی شود.

خارج از مبحث کتب تخصصی و ترجمه، کتب عمومی شامل، شعر، داستان، روان شناسی، کودک و از این دست کتب هم با هیچ تفاوتی با قیمت هایی بالا در بازار موجود است تا جایی که مخاطبین اکثر به خواندن همان آثار در جهان مجازی اکتفا می کنند و قید خرید آن را می زنند.

عدم خرید کتاب و هجوم همه جانبه به سمت فضای مجازی ضربه بزرگی بر فرهنگ کشور زده و متاسفانه تاثیرات بلند مدتی را برای جامعه رقم می زند. تاثیراتی که اگر به زودی جلوی آنها گرفته نشود کتاب را به یکی از اجناس تجملاتی تبدیل می کند.

در همین باب خبرنگار میزان با عباس سجاد نویسنده و شاعر کشور به مصاحبه نشست و سجادی مساله گرانی کتاب و سوق پیدا کردن جامعه به سوی فضای مجازی را بحران حال حاضر کتاب خوانی و دانست و گفت: بحران اصلی موجود در عرصه کتاب کشور، بحران کتابخوانی است. این بحران در دهه های گذشته هم بوده اما این روزها تشدید شده است. این اتفاق به واسطه رویکردی است که عموم مردم نسبت به فضای مجازی دارند. فضای مجازی زمان زیادی را از مردم می گیرد و اوقات فراغتشان را پر کرده است و این در بحث کتابخوانی بحران بزرگی محسوب می شود.

نویسنده مجموعه "در سایه غزل" منابع موجود در فضای مجازی را نامعتبر خواند و تصریح کرد: آنچه در فضای مجازی به عنوان اطلاعات به دست مخاطب می رسد، خودش هم مجازی است و خیلی سند موثقی محسوب نمی شود و واقعی و حقیقی نیست. خواننده می تواند واقعیات و حقایق را در حوزه کتاب با تحقیق و تعمق بیشتری کسب کند.

وی عرضه و تقاضای کتاب را متناسب با جمعیت خواند و ادامه داد: عرضه و تقاضای کتب به صورت مناسبی شکل می گیرد منتها قیمت تمام شده کتب قیمت های بالایی است و مردم نمی توانند از پس این هزینه ها بر آیند و به همین خاطر کتاب را از سبد خرید خانوار حذف می کنند. حل این مشکل هم به حمایت های دولتی و غیردولتی نیازمند است تا بتوانیم با ارائه مناسب کتاب به مخاطب زیر ساخت های فرهنگی کشور را تقویت نماییم.

یکی از محققان حوزه ادبیات، تاثیر شبکه های مجازی در عرصه کتابخوانی را منفی دانست و افزود: متاسفانه شروع اقبال جامعه به کتابخوانی با رواج شبکه های مجازی و فضای اینترنتی همراه شد. نسل امروز با رایانه و عرصه های مجازی بیش از پیش درگیر شده و میل و رغبت بیشتری برای حضور در این رسانه ها دارد و این اتفاق قطعاً در کاهش سرانه مطالعه بی تاثیر نیست اما این را هم بدانیم که پیش از این هم ما سرانه مطالعه بالایی نداشتیم و این اتفاقی است که باید از سنین پایین به صورت فرهنگ سازی در جامعه آموزش داده شود تا مطالعه به عنوان دغدغه ای ضروری تبدیل شود.

یک از اعضای انجمن شاعران ایران، بالا بودن قیمت تمام شده کتاب ها را عامل دیگری برای بی رغبتی مردم برای مطالعه خواند و ادامه داد: بودجه لازم برای خرید کتب در اختیار عموم مردم نیست و تامین کتاب ها برای همه اقشار بسیار سخت است. قیمت تمام شده آثار بسیار بالا است و سال به سال هم افزایش می یابد. همین عاملی است تا اگر حتی لذتی از مطالعه کتاب می برند به بهانه قیمت ها به نسخه های اینترنتی کتب مراجعه کنند.

وی درباره وضعیت عمومی کتابخانه های کشور خاطرنشان کرد: هر چه از نظر فضا و امکانات رسیدگی بیشتری به کتابخانه ها شود به همان مقدار رضایت مردم از حضور در این فضاها بالا می رود. مساله مهمتری که در خصوص کتابخانه وجود دارد به روز نبودن آثار داخل کتابخانه ها است. این مساله مترصد آن است که برای به روز رسانی کتابخانه های عمومی و تخصصی ما بودجه ای در نظر گرفته شود. عدم به روز رسانی کتابخانه ها عاملی است تا ما از علم و رویدادهای روز جهان دور باشیم. در این مورد و با توجه به گرانی کتاب ها، اینترنت می تواند به کتابخانه ها کمک شایانی کند و این هم در صورتی امکان پذیر است که کتابخانه ها به امکانات روز تکنولوژیک مجهز شوند.

حال باید دید با وجود مشکلات عدیده ای همچون،به روز نبودن کتابخانه های کشور، بالا بودن قیمت کتاب، سلطه فضای مجازی بر عموم جامعه، تجهیز نبودن کتابخانه های عمومی، تخصصی نبودن ترجمه ها، هزینه های بالای چاپ و مشکلات دیگر آیا انتظار بالا رفتن سرانه مطالعه در کشور انتظاری به جاست؟



منبع: میزان
انتهای پیام/