خط و نشان فرهنگ غرب بر بدن جوانان/ خالکوبی ابزاری برای خودنمایی

برخی مذاهب و اقوام کشورهای مختلف خالکوبی را به عنوان یک آیین در قوم یا مذهب خود به رسمیت می‌شناسند و در بین هندوها و بوداییان جایگاه خاصی دارد ولی در دین اسلام خالکوبی نه تنها جایگاهی ندارد بلکه نهی هم شده است  و جامعه شناسان نیز از آن به عنوان یک نمایش کودکانه یا نابه هنجار یاد می کنند.

امین روشن پور کارشناس ارشد جامعه شناسی و مدرس دانشگاه با اشاره به مفهوم کلمه "تاتو" عنوان کرد: ریشه مفهوم خالکوبی-تاتو- به مفهوم تاهیتیان-به معنای متناسب، متعادل و پر کردن- بر می گردد. در شکل سنتی خالکوبی، جوهر و مواد رنگی به زیر پوست بیرونی و حساس غشای میانی فرستاده و در بعضی موارد خالکوبی های سنتی بیشتر برای رسوم اجتماعی، درمانگری و آداب معنوی اجرا می شد؛ ولی با ورود به دنیای مدرن و به ویژه پس از تحولات جهانی خالکوبی با مفهوم خود و فردگرایی عجین شده است.

  روشن پور در مورد گرایش به مدگرایی و استفاده از پدیده های مرتبط با آن در بین اقشار مختلف جامعه اظهار کرد: در زمینه پدیده خالکوبی با گذشت زمان سهم دختران قابل ملاحظه و در مواقعی بیشتر از مردان است در حالی که در گذشته و به شکل سنتی آن -خالکوبی سنتی- بیشتر مردان آن هم از قشری خاص به این امر اهتمام می ورزیدند.

وی علت  افزایش گرایش در میان دختران جوان و زنان را معلول محدودیت های بیشتر اجتماعی و فردی این قشر از جامعه دانست و افزود: دختران جوان از هر فرصت و امکان جدیدی می خواهند برای ارائه تصویری متفاوت از خود و وسیله ای برای دیده شدن بهره ببرند بنابراین در این شرایط گسترش پدیده هایی مثل خالکوبی-تاتو- در میان دختران جوان و زنان علاوه بر پوشاندن ضعف ها و پاسخگویی به نیاز فطری زیبایی می تواند نوعی مبارزه منفی علیه سنت ها نیز باشد.

وی بیان کرد: همچنین خالکوبی ها با فراغ بال تمام هویت و جایگاه فرد را به همراه تمایلات، غرایز سرکوب شده، نیازها، شکست ها و صعودها و.. بازنمایی می کند.

کارشناس ارشد جامعه شناسی و مدرس دانشگاه تصریح کرد: خالکوبی به مثابه بخشی از مدیریت و طراحی بدن در کنار کارکردهای زیست شناختی دارای کارکرد های اجتماعی و معنایی است و همین مسئله خالکوبی را از یک نمایش کودکانه یا نابه هنجار به مسئله ای بنیادین در بیان خود بازتابنده و هویت نوین درآورده است.

وی افزود: در جامعه کنونی ایران، طی چند دهه اخیر، فصل نوینی از موضوعات و ابزارها و برنامه های مربوط به بدن و دگرگونی خود آغاز شده که با توجه به دگرگونی های بینشی و ارزشی افراد  جایگاه مهمی را به مفهوم بدن و ایماژ بدن بخشیده است.

روشن پور تاثیرات خالکوبی را بیشتر در بُعد اجتماعی دانست و افزود: خالکوبی به مثابه رفتاری زیباشناختی و نوعی دخل و تصرف در بدن و به عنوان یکی از ابزارهای برساخت خود متمایز شده، بیش از آنکه امری فردی باشد، مفهومی است اجتماعی که نشان گفتمان ها، ایدئولوژی ها، طبقات و سیاست گذاری ها را بر پیشانی دارد.

 فرد از طریق خال کوبی، به آن دسته از فشارها و مناسبات اجتماعی لبیک یا نه می گوید که در حیات  روزمره و تصمیم گیری های آتی و گذشته او نقش داشته است.

وی در مورد مشروعیت بخشی و عرف دادن برخی از ورزشکاران و بازیگران به پدیده تاتو عنوان کرد: برای گروهی از جوانان خالکوبی نیز نشانه «مد روز و تقلید از بازیگران و ستاره های سینما » بودن  است. عقاید و فرهنگ غربی در پوشش تاتو و از طریق خواننده‌ها، بازیگران، فوتبال لیست ها و ورزشکاران به تفکرات جوانان تزریق می شود.

این قبیل ستاره های سینمایی و یا بازیکنان فوتبال از طریق خالکوبی بر روی بدنشان شان می خواهند سبک متمایزی را به خودشان بدهند و در این بین بعضی از جوانان نیز به تقلید از آنها می پردازند.

این مدرس دانشگاه دلایل و معانی خال کوبی ها در بین افراد را عوامل زیر معرفی کرد:

خواست متافیزیکی:

خالکوبی در ایران و بسیاری از جوامع در مناسک مذهبی و اجتماعی ریشه دارد. افراد با کوبیدن خال به بسیاری از رویکردهای اجتماعی و هستی شناختی در خصوص زندگی و مسائل مربوط به آن واکنش نشان می دادند. کارکردهای پزشکی خال کوبی بخشی از این واکنش هاست که طی آن فرد بیمار در ناحیه ای که احساس درد می کرد، خال می کوبید، یا با استناد به خالکوبی برای خود و دیگران طلب آمرزش و رستگاری می کرد.امروزه چنین رویکردی به خالکوبی کمتر دیده می شود.

عضویت نمادین گروهی:        

بخش از  خالکوبی ها محصول رابطه افراد با خرده فرهنگ هاست و خالکوبی بخشی از مراسم عضویت فرد در درون این خرده فرهنگ ها و نوعی تعهد مادام العمر فرد به عضویت در آن ها است.

روایت فردی:

وجود خاطره و یادآوری وقایع تاریخی هر فرد او را به داشته ها یا کمبودیی متصل می کند که برای هر کس می تواند لذت بخش یا هراس آور باشد؛ لذت یک دیدار یا عشق یا هراس از جدایی و فقدان. در بسیاری از خال کوبی ها انواع زیادی از تصاویر و نوشته ها وجود دارد که در این خاطرات و ثبت ریشه دارند.

فردگرایی:

در عصر مدرن مفهوم خود بیش از پیش به مثابه بخشی از رویکرد تاملی و باز اندیشی فرد مدرن رونق می یابد. در واقع خالکوبی بخشی از هویت فردگرایی فرد را بازتاب می دهد.

درصد خالکوبی در میان زنان مطلقه و دختران فراری بیشتر است

دکتر عظیم دارایی روانشناس بالینی نیز در گفت و گو با سفیرافلاک یکی از دلایل گرایش جوانان به پدیده خالکوبی را ضربه های عاطفی و تجربه های تلخ دانست و اظهار کرد: تحقیقات نشان می دهد که درصد خالکوبی در میان زنان مطلقه و دختران فراری بیشتر به چشم می خورد که این موضوع دلایل متفاوتی دارد که مهم ترین عامل آن عدم موفقیت در زندگی اجتماعی یا دستیابی به فرصت های مناسب شغلی است.

   وی بر این باور است که علاوه بر عدم وجود فرصت های برابر شغلی، فاصله طبقاتی و تضعیف طبقه متوسط می تواند در بروز رفتارهای متفاوت تاثیرگذار باشد.

این روانشناس افزود: البته نداشتن آموزش و مهارت های ارتباطی در جامعه ما نیز از جمله عواملی است که باعث شده برخی از زنان از ساده ترین راه ها استفاده کنند و خلاء شخصیتی خود را پر کنند و بیشتر عقده ای درون خود رابا این ابزار پر کنند و حتی نیازهای خود را درقالب خالکوبی به بروز و ظهور برسانند.

  عظیم دارایی از دیدگاه فردی و مسائل روانشناختی خالکوبی را به نوعی وسیله ای برای بروز خود و بیان خواسته ها و رشد شخصیتی فرد نوجوان و جوان دانست و گفت: خالکوبی در بدیهی ترین جنبه این احساس را در جوان به وجود می آورد که می تواند با استقلال و به تنهایی برای خود و بدن خود تصمیم گیری کند.

  این مساله همچنین علامتی برای توجه به خود و عشق به خویشتن است که موجب می شود فرد تنش را به اثری هنرمندانه تبدیل کند، با این حال برخی از روان شناسان بر این باورند این عمل می تواند برعکس، نتیجه تنفر علیه خویش و اعتراض به جسم خود نیز باشد اما به نظر می رسد علت اصلی آن چیزی بیشتر از میل به زخمی کردن و خط خطی کردن خود باشد.

این روانشناس تصریح کرد: در جامعه مدرن امروزی خالکوبی هرچه بیشتر به یک مد همگانی تبدیل شده است و به ویژه در میان جوانان رواج یافته و در این بین جوانان کشورهای در حال توسعه از آن به مثابه امری برای عقب نماندن از قافله زیبایی و همگامی با جهان پیشرفته امروز استفاده می کنند.

  وی ادامه داد: به طور کلی اگر مدگرایی و توجه به آن را یکی از مظاهر مدرنیته در نظر بگیریم که با گسترش پدیده جهانی شدن در فرهنگ توده جای خود را باز کرده است، متوجه می شویم ضرورت آگاهی و درک شرایط افراد به ویژه دختران جوان از سوی جوامع آنها در مواجهه با این پدیده بسیار اهمیت دارد.

آگاهی مردم اثرات زیان بار خالکوبی را کاهش می دهد

دارایی بالا بردن سطح آگاهی مردم در کاهش اثرات زیان بار خالکوبی را موثر دانست و تاکید کرد: در برخی از موارد از جمله نوع پوشش و زیورآلات شیوع پدیده مدگرایی موجب تحکیم موفقیت اقتصادی کشورهای توسعه یافته خواهد شد که این موفقیت های اقتصادی به نوعی تحمیل فرهنگ آن کشورها است.

به همین سبب چگونگی برخورد با آن و بالا بردن سطح آگاهی مردم به خصوص آشنا کردن جوانان با هویت بومی و ملی غنی خود می تواند در دراز مدت از تاثیرات زیان بار هرگونه تهاجم فرهنگی به کشوربکاهد.

خالکوبی از نظر علمی اثر درمانی ندارد

دکتر کرموندی یکی از  پزشک عمومی شهر خرم آباد نیز در این رابطه به سفیرافلاک گفت: هیچ گونه مقاله موثق علمی وجود ندارد که در آن از اثرات درمانی خالکوبی حرفی به میان آورده باشد؛ در گذشته از خالکوبی به مانند طب سوزنی برای درمان استفاده می شد و اگرچه نمی توان به طور قطع گفت که تاثیر درمانی داشته ولی به عنوان یک اعتقاد درمانی در میان گذشتگان مرسوم بوده است.

خطر ابتدا به ایدز و هپاتیت از طریق خالکوبی

وی  با ابراز اینکه یکی از شدیدترین خطرات تاتو، ابتلا به بیماری عفونی از قبیل" ایدز" و هپاتیتC است که از طریق سوزن های آلوده منتقل می شود تصریح کرد: طبیعتا هر جسم خارجی که وارد بدن می شود متشکل از رنگدانه های شیمیایی است که حاوی فلزات سنگینی همچون سرب وجیوه اند و لذا  آسیب بافت ها و واکنش های التهابی به رنگ و یا فلزات نیز می تواند در پی انجام این عمل رخ دهد.

کرموندی آلودگی ها را چیزی فراتر از ماهیت شیمیایی مواد دانست و افزود: شایع ترین علت بیماری های "سیروز کبدی" و "هپاتیت" همین آلودگی ها هستند که به همراه انجام تاتو به بدن فرد انتقال پیدا می کنند و صدمات جبران ناپذیری برای فرد ایجاد می کنند. این بیماری ها درمان قطعی ندارند و درمان موقت آن با صرف هزینه های بالا صورت می گیرد و برای وزارت بهداشت زمین گیر کننده هستند.

وی با اشاره به اینکه بیشتر افراد بر اثر یک سری هیجانات زودگذر اقدام به عمل تاتو می کنند و لذا خیلی زود پشیمان شده و خواهان برطرف کردن آن هستند تصریح کرد: امروزه با استفاده از ابزارهایی همچون لیزر می توان تا حدودی اثرات خالکوبی را پاک کرد؛ لیزر با شکستن رنگدانه های تاتو بروز واکنش های آلرژی را زیاد می کند و موجب تاول زدن پوست می گردد.

برای پاک کردن تاتو به افراد غیر متخصص مراجعه نکنید

وی با ذکر این نکته که خالکوبی در کل جنبه پزشکی دارد و فقط باید در صورت لزوم توسط پزشک متخصص انجام شود اظهار کرد: انجام تاتو یک کار تخصصی است و فرد بایستی برای تاتو و همچنین پاک کردن تاتو به پزشک متخصص مراجعه کنند متاسفانه بسیاری از خانم های ایرانی بدون در نظر گرفتن مضرات تاتو، سراغ افراد غیرمتخصص می روند، آنها هم برای اینکه متحمل هزینه زیاد نشوند، از رنگ های غیرمجاز و بدون استاندارد استفاده می کنند و مراجعین حتی در صورت بروز مشکلات و عوارض ناشی از آن باز هم به تجویز آرایشگرها و افراد غیرمتخصص عمل کرده و به پزشک مراجعه نمی کنند.

کرموند در ادامه افزود: علاوه بر خالکوبی امروزه استفاده از برچسب های زیبایی نیز مرسوم شد است؛ اگرچه این برچسب ها مضرات خالکوبی را ندارند ولی به دلیل استفاده از اجسام خارجی  در هنگام برچسب گذاری ممکن است آلودگی هایی به بدن فرد انتقال پیدا کند.

تبلیغات ماهواره ای زنان را به انجام "تاتو" ترغیب می کند

خانم جمشیدی مدیر یکی از آرایشگران شهر خرم آباد است که روزانه افراد زیادی برای انجام تاتو به وی مراجعه می کنند، او نیز در این خصوص به سفیرافلاک گفت: انگیزه انجام تاتو بین زنان بیشتر جنبه زیبایی دارد؛ جلب توجه جنس مخالف ، تبلیغات سوء ماهواره ، چشم و هم چشمی بین دوستان و حفظ کانون خانواده از مهمترین عوامل انگیزشی برای تاتو کردن هستند.

وی رنج سنی مراجعه کنندگان برای تاتو را بیشتر بین 22 تا 30 سال دانست و در این بین خانم های جوان متاهل بیشترین طیف استفاده از تاتو را تشکیل می دهند.

هیچ گونه مجوزی برای انجام تاتو برای آرایشگاه ها صادر نشده است

جمشیدی عنوان داشت: اتحادیه صنف آرایشگران هیچ گونه مدرکی را برای انجام تاتو به آرایشگران صادر نکرده و لذا انجام هر گونه فعالیت در این زمینه غیر قانونی بوده و در صورت مشاهده برخورد خواهد شد.

وی مدل های امروزی که برای خالکوبی استفاده می شود را متاثر از فرهنگ غرب دانست و تصریح کرد: تبلیغات ماهواره ای درانتخاب تصاویر خالکوبی نقش بسزایی داشته و بیشتر مدل هایی که برای آنها کار می شود برگرفته از نقوش غربی است که با فرهنگ اصیل ایرانی مغایرت دارد.

جمشیدی  درامد حاصل از این کار را بالا دانست و گفت: هزینه هر خالکوبی بین 350 هزار تا یک میلیون تومان است و دستمزد بالای این کار سبب وسوسه صنف آرایشگران برای انجام خالکوبی می شود.

وی تاتو را یکی از راه های انتقال بیماری های خونی دانست و گفت: متاسفانه در اکثر آرایشگاه های سطح شهر مسائل بهداشتی رعایت نمی شود. استفاده از سر سوزن وسر پلاک های مشترک برای افراد مختلف موجب انتقال بسیاری از بیماری های خونی می شود.

پشیمانی بیشتر بانوان  بعد از انجام "تاتو"

این آرایشگر گفت: اکثر افرادی که خالکوبی را انجام داده اند با گذشت زمان از انجام این عمل پشیمان شده و درخواست پاک کردن آن را دارند ولی از آنجا که متاسفانه تاتو یک عمل غیر قابل برگشت است لذا تنها میتوان با استفاده از مواد شیمیایی که خود آن هم عوارض جبران ناپذیری دارد تاتو را بی رنگ کرد.

 حجت الاسلام والمسلمین "تیموری" محقق و پژوهشگر لرستانی  نیز با اشاره به جنبه های دینی این مسئله در این خصوص به سفیرافلاک گفت: زیبایی و نظافت از خصوصیاتی است که اسلام از آن ها حمایت کرده  وآن را جزء اخلاق جدای ناپذیر انبیاء الهی دانسته است.

وی با اشاره به حدیثی از امام رضا(ع) اظهار کرد: حضرت رضا علیه السلام می فرماید: «پاکیزگى از اخلاق پیامبران است». اما در بعضی از کارهای رایج در بین جامعه باید با تحقیق کردن از مراجع و متخصصین امر پاسخ لازم را دریافت کرد.

این پژوهشگر با بیان اینکه  سوالات شرعی پیرامون "خالکوبی" و تاتو بسیار زیاد است افزود: از جمله اموری که امروزه بسیار در مورد آن سوال می شود "خالکوبی" و "ته تو" کردن است؛ در واقع  این کارها را هرکس به هدفی انجام می دهد؛ عده ای برای زیبایی ، برخی برای جلب توجه و اشخاصی هم به جهت تنوع اقدام به این کار می کنند.

تیموری، مجوز داشتن یا نداشتن مراکز آرایشی را دلیلی بر مشروع بودن این کار نداست و بیان داشت: برخی از افراد دلیل انجام دادن  این گونه کارها را داشتن مجوز از سوی سالن ها و مرکزآرایشی عنوان می کنند  در حالی که  پروانه داشتن یا نداشتن مراکز آرایشی که اقدام به ارائه خدمات نامشروع و غیرقانونی، می کنند ملاکی برای صحیح بودن اعمال خلاف شرع  محسوب نمی شود.

از نظر اسلام ضرر رساندن به بدن حرام است

وی با اشاره به اینکه ضرر و زیان زدن به خود و دیگران در دین مبین اسلام ممنوع است تاکید کرد: اسلام به دنبال رساندن خیر به انسان هاست و نه شر؛ از طرفی حکم شرعی "خالکوبی" و "ته تو" از نظر مراجع تقلید اگر ضرر داشته باشد، جایز نیست.

انتهای پیام/