راه‌اندازی کارخانه در منطقه حفاظت شده
پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی استان گیلان طی نامه‌ای به ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور نسبت به «واگذاری غیرکارشناسی و غیرقانونی» منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی لیسار برای احداث کارخانه‌ی تولید کمپوست که موافقت مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان را هم دریافت کرده اعتراض کرد و خواهان لغو موافقت این اداره‌کل با شهرداری تالش شد.
در این نامه که خطاب به معصومه ابتکار معاون رییس‌جمهور و ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، نوشته شده آمده است: پیرو نامه مورخ ۱۳۸۲/۱۰/۱ سازمان حفاظت محیط‌زیست (از سوی ابوالفضل تهرانی، مدیرکل نظارت و بازرسی، خطاب به مدیرکل محیط زیست گیلان) با واگذاری موقت سه هکتار از اراضی منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی لیسار جهت احداث کارخانه تولید کمپوست ــ واقع در جوار روستای قنبر محله ــ موافقت شده بود و هر چند برگرداندن سیمای منطقه به حالت اول در دستور کار این نامه بوده اما آگاه هستید که واگذاری اراضی مناطق حفاظت‌شده جهت احداث کارخانه غیرقانونی و کاملاً غیرفنی بوده است.
در ادامه این نامه آمده است: پس از گذشت ۱۳ سال از واگذاری و تخصیص اعتبارات، که هیچ‌گونه عملیاتی برای ساخت کارخانهٔ تولید کمپوست کمپوست صورت نپذیرفت، اخیراً به موجب صورت‌جلسهٔ مورخ ۱۳۹۵/۱۱/۱۰ مربوط به هفتمین نشست کارگروه مدیریت پسماند استان گیلان به ریاست حجت شعبانپور، معاون استاندار، که در دفتر امور عمرانی استانداری تشکیل شد به ضرورت اجرای کارخانهٔ کمپوست یا زباله‌سوز در تالش توسط شهرداری تأکید و دوباره طرحی در این زمینه مصوب شد. بر این اساس، شهرداری تالش طی نامه مورخ ۱۳۹۵/۱۲/۴ از ریاست اداره محیط زیست تالش سه هکتار زمین واقع در منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ یاد شده را درخواست کرد و سه روز بعد قربانعلی محمدپور، مدیرکل محیط زیست گیلان، طی نامهٔ مورخ ۱۳۹۵/۱۲/۷ در خصوص اجرای کارخانه کمپوست در جوکندان تالش- واقع در منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ لیسار - اعلام موافقت کرده و مجوز باطل‌شده (به شماره ۳۱۴۱–۱/۱۴ مورخ ۱۳۸۲/۷/۲۴) را تمدید و از نظر اداره کل بلامانع اعلام کرده است.
کدام ارزیابی زیست محیطی به ساخت کارخانه در منطقه حفاظت شده رسیده است؟
یک عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان نیز در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: واگذاری، امانت یا هر اسمی که برای بهره‌برداری از اراضی منطقه حفاظت شده لیسار (غرب گیلان) به منظور تأسیس کارخانه کمپوست گذاشته شده، آن هم با اطلاع و موافقت متولیان محیط زیست استان از چند رو نقطه تاریکی در مدیریت مناطق حفاظت شده کشور است.
حمید درودیان تأکید می‌کند: در توجیه این اقدام، ضرورت و نیاز به روشهای اصولی مدیریت زباله قید شده. آیا پتروشیمی و جاده و شهرک صنعتی ضرورت کشور نیستند؟ بله اما باید در جایگاه خود و در نقاطی که قانون اجازه می‌دهد احداث شوند. مطمئناً کارخانه کمپوست نیز که با سروصدای فراوان، بوی بسیار زیاد و شیرآبه و زباله‌های باقی مانده همراه است (علیرغم ضرورت) از این قائده مستثنی نیست. بی شک اگر سازمان حفاظت از محیط زیست پیشگام تغییر کاربری مناطق تحت حفاظت (ولو به گفته مسئولان به مدت محدود) باشد چه انتظاری از دیگر دستگاه هاست؟ مگر نه اینکه بزرگان گفته‌اند: حرمت امامزاده را متولی نگاه می‌دارد.
وی تصریح می‌کند: علیرغم جنبه‌های زیست‌محیطی امحای زباله، وظیفه اصلی مدیریت زباله بر عهده شهرداری و دهیاری هاست که زمین به اندازه کافی خارج از مناطق حفاظت شده دارند و اگر ندارند توان خرید آن را دارند. چرا منطقه حفاظت شده؟ آیا هیچ مطالعه آمایشی برای مکان‌یابی این کارخانه انجام شده است؟ اگر هست چه مطالعه‌ای بوده که نتیجه‌اش منطقه حفاظت شده بود؟
وی در پاسخ به اینکه بر اساس‌نامه تأکید شده «تمهیدات لازم برای کنترل آلودگی‌های احتمالی انجام شود» می‌گوید: آیا پیمانکاران و ناظران توانسته‌اند در دیگر کارخانجات کمپوست استان نظیر سراوان و رودسر این مهم را عملی سازند؟ چه ضمانتی برای تکرار نشدن فجایع آلودگی‌های دیگر کارخانجات کمپوست استان آنهم در منطقه حفاظت شده وجود دارد؟
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه گفته شده پس از پایان مدت فعالیت باید منطقه به وضع اولیه برگردد می‌گوید: مگر امکان دارد که دپوی زباله و کارخانه کمپوست به وضع اولیه که یکی از بکرترین و ارزشمندترین مناطق کشور بوده برگردانده شود؟ جدای آنکه ضمانتی برای این کار وجود ندارد، آیا اصلاً امکان‌پذیر است؟ اگر ممکن است پس فلسفله حفاظت از مناطق چهارگانه زیر سئوال است. آیا ویژگی‌های اکوسیستم با توالی ثانویه در زمان نامعلوم (اگر محقق شود که نمی‌شود) با اکوسیستم موجود با توالی اولیه دست نخورده یکسان خواهد بود؟ اگر می‌شد که اکوسیستمی پس از احیا کاملاً همانند شرایط پیش از تخریب باشد چرا این همه هزینه جانی مالی و انرژی برای حفاظت؟ در بهترین حالت مانند جای زخم بهبود یافته جراحتی عظیم بر پیکره منطقه حفاظت شده خودنمایی خواهد کرد.
درودیان با اشاره به اینکه در نامه مدیرکل محیط زیست استان آمده «تمدید مجوز پس از تهیه و ارسال مطالعه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسط شهرداری» بلامانع است می‌گوید: اولا چرا ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسط شهرداری؟ شهرداری کارفرماست و نتیجه ارزیابی از هم اکنون مشخص است. دوم این که آیا بهتر نبود این نامهٔ تمدید و تأیید، پس از تهیه مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی صادر می‌شد؟ تأکید نگارنده نامه مذکور بر محصور نمودن عجیب است. آیا صرف محصور نمودن از آلودگی‌های شیرآبه، صدا، بو و … جلوگیری می‌کند؟
تنها یک مجوز زیست محیطی را تمدید کردیم
مدیرکل محیط زیست استان گیلان در پاسخ به این پرسش که دلیل موافقتش با این طرح چه بوده به خبرنگار مهر می‌گوید: من موافقت نکرده‌ام، اجازه تمدید مجوز داده‌ام، چرا که آنجا قبلاً با مجوز حقوقی سازه ایجاد شده است. سالن و سوله‌های بزرگ در مقیاس دو هزار و هفتصد متر ساخته شده است و ساختمان‌ها پیشرفت فیزیکی بالای هفتاد درصد داشته است.
قربانعلی محمدپور تأکید می‌کند: برای این کار ده هکتار صورتجلسه شده بود که ما تنها سه هکتار آن را تأیید کردیم و گفتیم هفت هکتار بقیه را باید احیا کنید و برگردانید. ۲۷۰۰ متر سوله‌سازی کرده‌اید و آن سه هکتاری که سال ۱۳۸۲ به شما مجوز داده‌اند ما تنها برای کار کمپوست به شما مجوز می‌دهیم.
وی تصریح می‌کند: ما به راه‌اندازی کارخانه کمپوست مجوز می‌دهیم تا بتوانیم پنج محلی که الان به طور غیراصولی از جمله کنار طرح سالم‌سازی دریا زباله دفع می‌شود را جمع‌آوری کنیم و همه اینجا تجمیع شود و این اقدام بعد از اینکه بتواند گزارش ارزیابی را به تأیید برساند از نظر بلامانع است.
مدیرکل محیط زیست استان گیلان می‌گوید: بخش مورد نظر عملاً در مرز منطقه است. آنجا که زیستگاه حساس پلنگ نیست. ما فقط یک تمدید مجوز انجام داده‌ایم و کاملاً هم سختگیرانه نسبت به آن عمل کرده‌ایم و تهیه و ارسال ارزیابی اثرات زیست‌محیطی را هم قید کردیم و گفتیم این تمدید منوط به این کارها صورت می‌گیرد.
محمدپور با بیان اینکه کمپوست در استان‌های شمالی تمهیدات خاص خودش را دارد می‌گوید: سال ۱۳۸۲ این بحث‌ها اصلاً ارزیابی نمی‌خواست اما الان در بحث کمپوست ارزیابی نیاز است. باید در نظر داشته باشیم که کمپوست در کنار زباله‌سوز و ورمی کمپوست کمک کننده ما در مدیریت پسماند است. در همین ایامی که گذشت هفت میلیون و سیصد هزار نفر مهمان داشتیم. استانی که در طول سال حدود ۳۵ میلیون نفر مهمان وارد آن می‌شود و یک سوم جمعیت کشور مهمان آن می‌شود باید تمهیداتی داشته باشد؛ بنابراین راه‌اندازی این کارخانه در راستای برنامه‌های محیط زیستی است. من البته تا زمانی که گزارش دقیق سازمان و بررسی‌های دقیق را نداشته باشیم مسئله زیستگاه حساس را رد نمی‌کنم.
محمدپور در پایان تأکید کرد: این کاری که انجام می‌دهیم کاملا در راستای برنامه‌های محیط زیستی استان است و ان‌شاالله هیچ مشکلی هم برای زیستگاه حساس ما در لیسار ایجاد نمی‌کند. با توجه به سرمایه‌گذاری عظیمی که آنجا از قبل انجام شده از نظر سازه و عمرانی بالای ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند. این یک تمدید مجوز زیست محیطی است.
