ضرورت مقاوم سازی آثار باستانی در برابر زلزله/ با هر بلایی تعداد قابل توجهی اثر تاریخی از بین می‌رود
گروه فرهنگی «تیتریک»، به نقل از نگارانه؛ روز یکشنبه زمین‌لرزه‌ای به قدرت ۳/ ۷ ریشتر که مرکز آن در نزدیکی مرز ایران و عراق بود، موجب به لرزه درآمدن استان‌های غربی کشور شد و آسیب‌هایی نیز به بناهای تاریخی کشور وارد کرد.
در جریان این زمین‌لرزه 20 درصدی بناهای تاریخی شاخص استان کرمانشاه در جریان وقوع زلزله در این استان تخریب شدند.
بر اساس اعلام نظر کارشناسان اداره‌کل میراث فرهنگی استان ایلام کاروانسرای شاه عباسی، عمارت خسرو و چهارقاپی در شهرستان قصر‌شیرین، قلعه یزدگرد در شهرستان دالاهو و زیج منیژه در سرپل ذهاب، جزو آثاری بودند که آسیب دیدند.
این رویداد غیرمترقبه این نکته را یادآور می‌شود که بناهای تاریخی کشور تا چه اندازه در برابر بلایای طبیعی همچون زلزله دوام دارند و در صورت بروز چنین حوادثی تا چه میزان آسیب خواهند دید.
کشورهای مستعد زلزله که دارای بناهای تاریخی زیادی هستند، اغلب تدابیر ویژه‌ای برای محافظت از بناهای خود در برابر این حوادث اتخاذ می‌کنند.
آثار باستانی هویت فرهنگی و ملی یک کشور محسوب می‌شود که هر عقل سلیمی بر نگهداری از این آثار و حفظ آنها از خطرات احتمالی تاکید دارد. در تاریخی زندگی می‌کنیم که در آن جهان متحول شده است به طوری که بین تاریخ گذشته و دوره جدید شکاف افتاده و همه ملت‌ها این هراس را دارند که با میراث گذشته چه خواهد شد چرا که این میراث تکرارناشدنی هستند.
آثار تاریخی عموما حاوی اطلاعات و شواهدی از گذشته هستند که در قالب کتیبه، تزئینات وابسته به معماری؛ آثار هنری و سبک های به کار رفته می تواند بخش هایی از فرهنگ و هنر یک دوره خاص از تاریخ را روایت کند.
از طرفی در حال حاضر شرایط زندگی در همه دنیا از جمله ایرانِ ما تغییر کرده است به طوری که دو قرن پیش، سنت ما در درون زندگی ما زنده بود، اما بعد از قاجار و تحولات صنعتی این انقطاع در همه کشورها حاصل شد. لذا نگهداری از میراثی که نمی‌توانیم آن را تکرار کنیم وظیفه ماست.
به گفته معاون میراث فرهنگی کشور در حال حاضر در کشور، 33 هزار اثر تاریخی ثبت‌شده در فهرست ملی کشور داریم که البته فقط برای 6 درصد از این میزان حریم حفاظتی در نظر گرفته شده است.
آثار باستانی به مانند هر اثر دیگری که توسط بشر ساخته می شود محکوم به نابودی است و سرانجام روزی از بین خواهد رفت و در این میان وظیفه باستان شناسان و مرمتگران تنها تلاش برای استخراج کلیه اطلاعات ارزشمند این آثار و همچنین کمک به بقای بیشتر و اضافه شدن به طول عمر آن است. در این میان هر اثر تاریخی و باستانی از سوی عوامل متعدد مختلفی مورد تهدید قرار دارد که این عوامل به دو گروه اصلی عوامل طبیعی و عوامل انسانی تقسیم می شوند.
بسیاری از آثار تاریخی را در سراسر جهان به ورطه نابودی کشانده است. از سوی دیگر آثار باستانی به طور مداوم از سوی عوامل طبیعی از قبیل رطوبت، رشد گیاهان، تغییرات دمائی، بارش های جوی و …. مورد تهدید قرار دارند. یکی از این عوامل مخرب شامل بلایای طبیعی از قبیل سیل و زلزله هستند. در کشوری مانند ایران که در طول تاریخ خود شاهد رخدادن هزاران مورد زلزله کوچک و بزرگ بوده؛ نمی توان از این عامل به سادگی عبور کرد. در سده های گذشته بارها شاهد تخریب کامل یک شهر باستانی و یا آثار ارزشمند تاریخی بر اثر زلزله بوده ایم که شاید از جمله مهمترین آن ها بتوان به ارگ بم، شهر تاریخی فردوس یا برج های خرقان اشاره کرد.
لزوم استفاده از تجارب و تخصص های مرتبط با این موضوع در سطح جهانی است زیرا در ایران ابنیه تاریخی بیشتر از منظر مرمت و حفاظت مورد توجه قرار گرفته و در زمینه آسیب شناسی ناشی از زلزله و پیشگیری از تبعات آن اقدامات کمی انجام شده است. این موضوع با در نظر داشتن موقعیت جغرافیائی سرزمین ایران روی کمربند زلزله، نشان دهنده خطری بالقوه است که همواره آثار تاریخی و باستانی ما را تهدید می کند. بر اساس آمارهای موجود؛ اقدامات پیشگیرانه مبتنی بر مقاوم سازی در برابر زلزله در بیشتر آثار تاریخی و باستانی ایران انجام نشده و تقریبا وقوع یک زلزله شدید می تواند منجر به تخریب و نابودی کامل این آثار شود. مجددا ناگزیر به تاکید بر این موضوع هستم که بحث مقاوم سازی ابنیه تاریخی متفاوت با بحث مرمت بوده و انجام عملیات های مرمتی برای حفظ آثار تاریخی لازم هستند اما در سرزمین زلزله خیز ایران به هیچ عنوان کافی نخواهند بود.
در این میان باید در نظر داشت که تا همین امروز، فرصت های زیادی در حوزه مقاوم سازی آثار تاریخی در برابر زلزله از بین رفته است و ممکن است در صورت بروز یک اتفاق ناخوشایند، بخشی از پیشینه و هویت تاریخی و میراث فرهنگی ما برای همیشه نابود شود. کما این که در مورد ارگ بم شاهد تخریب گسترده این مجموعه بر اثر زلزله ای بودیم که سبب شد علی رغم انجام مرمت های گسترده، این مجموعه هیچگاه به حالت پیشین خود بازنگردد. در این راستا باید ضمن استفاده از تجربیات و دانش سایر کشورها، تلاش کنیم تا نیروهای متخصص خود را در این حوزه آموزش داده و به فناوری و دانش روز مجهز کنیم.
با این که ایران یکی از زلزله خیز ترین کشورهای دنیا است، مسئولان به این موضوع بی توجه هستند و این بیخیالی برای میراث باستانی ما مشکل آفرین خواهد بود و وقوع زلزله های احتمالی آنها را با خاک یکسان می کند.
انتهای پیام/
