روایتی از آداب و رسوم مردم زنجان در ماه رمضان/ از جمع‌خوانی قرآن‌کریم تا سحر‌خوانی سنت دیرینه زنجانی‌ها در ماه میهمانی خدا
استان زنجان، استانی تاریخی است که اسطوره‌های علم و تهذیب و اخلاق و حدیث و امامزادگان آسمانی را در دل خود جای داده است و به حق است که از گذشته تاکنون، رسوم و آدابی شیرین را به نسلهای امروز تقدیم دارد ولی آنچنان که در همه آفاق گیتی، رنگ و بوی تکرار فنون جدید را به خود گرفته است، بسیاری از این سنن دل نشین جای خود را به عادات امروزی داده است.
با این حال هرچند زندگی ماشینی همواره تاثیرپذیری خود را بر روی سنت ها و آداب و رسوم در مناسبت های مختلف داشته است ولی باز هم می‌توان رگه‌های از سنت‌های گذشته را در آئین ها و برنامه‌های ویژه مبارک رمضان در بین خانواده های زنجانی دید به گونه ای که این آداب و سنن بیشتر در بین خانواده های قدیمی و سنتی بخصوص در بخش ها و روستاها نمود دارد.
فعالیت‌های دینی و مذهبی در این ماه در شهرها و روستاهای استان به‌اوج خود می‌رسد و کلاس‌های ویژه قرائت، تفسیر و تعلیم قرآن، جلسات احادیث، علوم دینی و فقهی به‌طور گسترده در اماکن مقدسه و منازل مردم برگزار می‌شود.
استقبال رفتن به ماه رمضان با غبار روبی از مساجد
با غبارروبی از مساجد، امامزاده‌ها، تکایا و منازل و خرید خوراک و مایحتاج ضروری در واپسین روزهای ماه شعبان، ماه رمضان آغاز می‌شود که برخی از مردم شهر با یک روز زودتر روزه گرفتن به پیشواز ماه رمضان می‌روند و با برپایی مراسم با شکوه و خواندن نماز عید سعید فطر به این ماه مبارک پایان می‌دهند.
با این وجود روزه‌داری مومنین زنجان معمولا همزمان با آخرین روز ماه شعبان‌المکرم و برخی مواقع نیز یک روز قبل از آغاز ماه رمضان، تحت عنوان "روزه پیشواز" آغاز می‌شود و عیدسعید فطر خاتمه می‌یابد.
با این حال در زمان‌های دور صدای سحر خوان‌ها در کوی و برزن‌های زنجان با صدای سوت کارخانه کبریت این شهر زمان سحری را به مردم نوید می‌داد و همزمان دعای سحر در فضای شهر طنین انداز می‌شد که امروزه این امر کلا از بین رفته است.
سحر خوانی در روستاهای زنجان
آیین سحر خوانی قدمتی دیرینه در زنجان دارد در روستاهای این استان در سال‌های دور که وسایل ارتباطی، چون رادیو و تلویزیون به‌ندرت در منازل خانواده‌ها یافت می‌شد، در آیین سحر خوانی بزرگان و به خصوص ریش سفیدان منطقه یک ساعت قبل از اذان صبح بر در منازل رفته و با خواندن دعا‌ها و اشعار آیینی مردم روستا را بیدار می‌کردند.
در حال حاضر با گذشت زمان و افزایش وسایل ارتباطی مثل تلویزیون، تلفن و ساعت‌های زنگ دار این آیین زیبا کم رنگ شده است.
افطاری دادن
افطاری دادن به مردم و یا فامیل از رسوم بسیار زیبای مردم زنجان است، هر چند در طی دو سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا و به دلیل جلوگیری از انتشار این بیماری کاهش یافته است، اما از زیباترین رسوم زنجانی‌هاست.
بسیاری از زنجانی‌ها نیز در این ایام به پیروی از شهید این ماه حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام به تهیه و توزیع اقلام موردنیاز خانواده‌های نیازمند در سطح استان می‌پردازند تا در ماه رمضان دل‌های نیازمندان را خشنود کنند.
غذاهای مخصوص افطار
از غذاهایی که برای افطاری و سحری در ماه رمضان طبخ می‌شود می‌توان به انواع آش‌های ترش، آش کشک، آش رشته و آش بلغور، شیربرنج، فرنی، حلوا در انواع شیرین و غیره، آبگوشت کوفته، کل‌جوش، پیاز آب، سوپ و انواع خورشت‌ها اشاره کرد که هم اکنون نیز پخت آنها رایج و مرسوم است.
پخت حلیم و چای چورگی
در گذشته همه حلیم پزها در این ماه تعطیل می‌شد و مردم در ماه رمضان حلیم نمی‌خوردند در حالی که حالا پختن حلیم و بعضا پخش نذری آن رایج و مرسوم شده است.
چای چورگی یا همان نان چایی از نان‌های مخصوص زنجان به حساب می‌آید که زینت بخش سفره بیشتر زنجانی‌هاست.
جمع و پخش نذورات و دعوت مهمان و دادن افطار و اقدامات این چنینی از دیرباز در بین مردم استان قدمت دارد. به طوری که تمامی مهمانی‌ها در خانه انجام می‌شد و مانند امروز رستوران یا تالار وجود نداشت.
با تمام این ها در سفره مردم زنجان نمک جایگاه ویژه‌ای داشت که قبل از باز کردن افطار با انگشت کمی نمک می‌خوردند و در آخر هم با کمی حلوا دهان خود را شیرین می‌کردند که این کار نمادین آنان نشانگر نمک گیر شدن و شیرین کام از خانه مهمان رفتن است.
جمع خوانی قران کریم
در کنار تمام این امور مساجد با سنت های متعدد و متنوعی به استقبال از ماه مبارک رمضان می روند و در تلاشند تا با این سنت ها، فرصت چشیدن حلاوت و شیرینی بیشتری را در ماه مهمانی خدا برای روزه داران و مومنان فراهم کنند.
ازجمله این سنت ها که با استقبال چشمگیری نیز همراه است، جزءخوانی قرآن کریم به صورت روزانه و با حضور مسجدی ها است که فرصت انس با قرآن در بهار قرآن را فراهم می کند؛ این سنت تقریبا در همه مساجد جا افتاده و توانسته خیل عظیمی از مخاطبان را جذب کند.
شب های قدر
زنجانی ها، در شب های قدر «لیله القدر» با حضور در مساجد با خواندن دعاهای مخصوص ایام ، نیایش به درگاه خدا، شرکت در محافل معنوی دعاهای جوشن کبیر، فرج آقا امام زمان (عج) و ابوحمزه ، اقامه نماز هفت سوره ای و برسر گرفتن قرآن، شبهای ۱۹، ۲۱و ۲۳ ماه رمضان را به سحر می رسانند.
با گذر شبهای قدر و احیا ماه صیام و رحمت خداوند با تزکیه نفس در این شب‌ها و تکمیل حال و هوای معنوی و گاهی در صورت وجود قصور توبه و بازگشت به پروردگار اندک اندک ارمغان آورنده شمیم بهشت و ماه پر فیض رمضان رخت بسته و به امید کفاف عمر تا سالی دیگر منتظر دعوت به مهمانی پرودگار می‌شوند. با این وجود بوی عید فطر و بر پایی نماز فطر تمام مردم را به مساجد و تکایا کشانده و بدرقه از مهمانی خدا را تمام و کمال به جا می‌آورند.
منبع: موج رسا
انتهای پیام/
