سرزمین مادری با حواشی سوخت شد

نیمه دوم سال ۱۳۸۷ بود که خبر از تولید سریالی به نام «سرزمین کهن» به گوش رسید، سریالی با درون‌مایه سیاسی و اجتماعی که به وقایع سیاسی بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ همزمان با آغاز انقلاب اسلامی می‌پردازد. این سریال حول محور زندگی پسری به نام رهی می‌پردازد که با فراز و نشیب‌های بسیار و حرف و حدیث‌های مختلفی از سوی سازمان صدا و سیما، اقوام بختیار و همچنین منتقدین مختلفی طی ۳ دوره که در نهایت منجر به توقیف آن شد، روبه‌رو شد.

سرزمین مادری با هنرمندان چهره و بازی‌های قابل تأملی شکل گرفت، این اثر به لحاظ درون‌مایه و ساختار فیلم‌نامه باارزش است و می‌توانست در زمان خود به عنوان یک سریال فاخر تاریخی شناخته شود، اما از قضا سرنوشت آن این‌طور نبود و با جنجال‌های زیادی مواجه شد. سریالی که به مضامین اتفاقات سیاسی و اجتماعی یک قوم در کشور سیاسی می‌پردازد باید خیلی با احتیاط به جلو برود و تک تک دیالوگ از سوی کاراکترها مورد بررسی قرار گیرد چرا که اگر به اشتباه یا با ابهام و مفهوم دوگانه‌ای بیان شود، سؤالات و تفسیرهای زیادی از آن برداشت خواهد شد.

سریال سرزمین کهن (سرزمین مادری) به کارگردانی کمال تبریزی از هنرمندان مشهور و خوش‌فکر سینما و تلویزیون است، کارگردانی که سابقه‌های بسیار برجسته‌ای از خود به جا گذاشته و تقریبا نیمِ بیشتر آثار او با مضامین سیاسی و اجتماعی است. اما حقیقت آن است که معمولاً فیلم یا سریالی که حرفی برای گفتن داشته باشد حال بامنظور و بی‌منظور یا توقیف می‌شود یا از ادامه پخش آن برای مدتی دست نگه داشته می‌شود تا فیلم‌نامه بازنویسی شود یا اصلاحات موجود در آن لحاظ شود. البته این سخن بدین منظور نیست که سریال سرزمین مادری از روی قصد و منظوری به واسطه دیالوگ‌های بازیگران منجر به توقیف شده باشد اما در هر صورت وضوح یک اثر در بازی، رفتار و گفتمان‌هایی است که طی زمان یک فیلم دیده می‌شود.

فیلم‌نامه سرزمین مادری آن‌قدر کامل و غنی از اطلاعات بود که تصمیم بر آن شد که در سه فصل تولید شود و البته همین طور هم شد اما با دیالوگ ماندگار و دوگانه امیر آقایی به عنوان نقش پدر ناتنی پسر نوجوان به نام رهی با اعتراضات و نقد و تحلیل‌های مختلفی روبه‌رو شد که در نهایت تصمیم بر توقیف آن گرفته شد. دیالوگ ماندگار از آن جهت که تبدیل به کلیدواژه این اثر شد و تمام علت توقیف آن حول محور همین دیالوگ می‌چرخید. از همین جا می‌توان پی برد که چقدر فیلم‌نامه و چگونگی بیان یک دیالوگ مهم است، چراکه با بیان یک دیالوگ ممکن است اثر آن‌چنان بدرخشد که تا سال‌های متمادی بر سر زبان بیفید یا آن‌چنان هدف‌دار و بامنظور و طعنه بیان شود که منجر به توقیف آن شود. اما با تمام این اوصاف این اتفاق ممکن است برای هر فیلم و سریالی پیش بیاد و اتفاق تازه‌ای در حوزه سینما و تلویزیون محسوب نمی‌شود به خصوص اگر متن فیلم‌نامه مورد اصلاحات و بازنویسی‌های مختصری قرار بگیرد و در نهایت پخش شود.

از توقیف بیش از ده سال تا دیده نشدن و سقوط ارزش سرزمین مادری

با این که این سریال به بهانه‌های مختلفی بیش از ۱۰ سال توقیف شد، اما ارزش دیدن دارد و به عنوان یک سریال تاریخی با مضامین سیاسی و اجتماعی در جایگاه خود ارزش بسزایی دارد.

حالا هم چندی است که با پخش آن از روی آنتن تلویزیون و تلوبیون یادآور روزها و زمان‌های قدیم با اتفاقات سیاسی و اجتماعی است، اما به نظر می‌رسد مخاطبان زیادی را به خود جذب نکرده است.

سریال سرزمین مادری یا همان سرزمین کهنِ سابق اگرچه در زمان خود پخش نشد و با بحران‌های زیادی رو به رو شد اما با توقیف آن نکات باارزشی برای مخاطبان سینما و تلویزیون و هنرمندان و دیگر عوامل این حوزه داشت، اینکه مخاطبان بسیار دقیق و ظریفانه به یک فیلم نگاه می‌کنند و هیچ کلمه و جمله‌ای از ذهن آن‌ها خارج نمی‌شود و در واقع مخاطبان امروز ما در سینما و تلویزیون یک منتقد حرفه‌ای هستند چراکه آن‌قدر اطلاعات و دست‌ مایه‌های این حوزه گسترده شده که می‌توان از مخاطب عام این انتظار را داشت که یک اثر را به خوبی نقد و بررسی کند و نکته دوم اگر فیلم و سریالی در زمان خود اکران نشود، شاید از قوت خود کمی بکاهد و دیگر مورد استقبال قرار نگیرد به خصوص اگر فضای آن فضای دغدغه‌مندی برای مخاطب نباشد.

به طور کل، از میان ژانرهای مختلف سینما و تلویزیون، ژانر تاریخی که فلش‌بکی در دوره‌های قبل از تاریخ فعلی است با استقبال کمتری مواجه می‌شود. البته این بدین معنا نیست که ژانر تاریخی در رده‌های آخر سینما و تلویزیون هست بلکه بدین معناست که اگر اثری هم‌چون آثار فرهیخته تاریخی که از درون‌مایه‌های سیاسی و اجتماعی زمان خود و زمان حال را در نظر گرفته باشد، مخاطبان زیادی را به خود جذب می‌کند همچون سربداران، امیرکبیر، هزاردستان، مختارنامه و بسیاری از آثار فاخر و ماندگاری که در سینما و تلویزیون تا به امروز بر سر زبان مخاطبان است.

به همین منظور سرزمین مادری شاید اگر در زمان خود با رفع نواقص و اصلاحات مورد نظر فقط با کمی تأخیر از تولیدش پخش می‌شد، بسیار اثرگذارتر بود و مورد نقد و بررسی‌های زیادتری قرار می‌گرفت اما با این حال برای این که این اثر در آرشیو تلویزیون باقی نماند، در جایگاه خود قابل ارزش و ماندگار است.

انتهای خبر/