جذابترین سکانس فیلم من حذف شد/ کوتاهی رسانه‌ها در انعکاس نقش زنان در دفاع مقدس

گروه فرهنگی «تیتریک»؛ "انسیه شاه حسینی" کارگردان سینما گفت: متاسفانه رسانه ها آن‌طور که باید و شاید نتوانستند حضور زنان در دفاع مقدس را انعکاس دهند، نهایتا یک پوستر که در آن پیشانی بند فرزند توسط مادر بسته می شود به نمایش در آمده است،‌ آیا نقش و حضور زنان ما در همین حد بوده؟

وی در ادامه گفت: زنان کشور ما چه روستایی چه شهری و در هر جایگاهی به دفاع مقدس کمک کرده اند. حتی خاطرم هست که یک بانوی خبرنگار از روزنامه بانوان در بمباران خوشه ‌ای سوسنگرد حاضر بود و در آنجا در حال ماموریت شهید شد.

شاه‌حسینی خاطرنشان کرد: نمونه حضور زنان در جبهه‌های دفاع مقدس من هستم که فیلم شب بخیر فرمانده را ساختم. سینما با فیلم‌های دیگر بجز شیار 143 که با نشان دادن مادر شهید به این حوزه نزدیکتر شد،‌ نتوانسته است نقش خود را آن طور که باید و شاید ایفا کند، اما ادبیات این کمبود را جبران کرد.

وی افزود: من فکر می‌کنم ادبیات بعنوان آبشخور سینمای خوب و اصیل است، اگر فیلم نامه‌نویسان ما به ادبیات متوسل شوند این نتیجه جبران می شود. به نظر من باید به شکلی از زنان موثر در دفاع مقدس شناخته شوند و از آنها قدردانی شود.

شاه‌حسینی یادآور شد: در دوران جنگ اتفاقاتی بود که باعث آزردگی و عصبانیت می شد، من برگه تردد داشتم اما دژبان‌های کم سن و سال آنجا مانع عبور من می‌شدند، وقتی علت مخالفت آنها را جویا می‌شدم که او نگران از اسیر شدن من است و مخالفتی با عبور من ندارد. این برخوردها موجب می‌شود که زن احساس ضعف کند، البته اتفاقاتی در آن مناطق جنگی می‌افتاد که بسیار دلخراش و ناراحت کننده بود.

شاه‌حسینی تاکید کرد: خدا نکند که دوباره جنگی صورت بگیرد اما اگر ایران در جنگی باشد، من مطمئن هستم که حضور زنان بسیار مثمر ثمر تر از مردان است. زن‌ها تا در شرایط قرار نگیرند خودشان را نشان نمی دهند ولی وقتی در شرایط و بزنگاه انتخاب قرار می گیرند می‌بینیم که یک زن حتی قویتر از یک مرد ظاهر می‌شود.

وی در خصوص فیلم‌های دفاع مقدس که با محوریت نقش زنان در جنگ ساخته می شود گفت: اگر ساختن این فیلم‌ها تداوم داشته باشد بسیار خوب و امیدوار کننده است، اما اگر یک فضا و موج موقت ایجاد شود و استقبال هم کوتاه مدت باشد نمی توان در خصوص آن قضاوت کرد. تداوم فیلم ها و تداوم استقبال از آنها خوب است،‌ از نظر من اگر به مردم راست بگوییم و صداقت داشته باشیم مردم ما را باور می‌کنند و بار را به دوش می کشند، رسیدن به باور مردم عمل هنرمندانه‌ایست.

کارگردان "شب بخیر فرمانده" در ادامه بیان کرد: جذابترین بخش فیلم "شب بخیر فرمانده" قسمتی بود که آن را حذف کردیم؛ و آن یک سکانس بود که لادن مستوفی که در این فیلم ایفاگر نقش من بود، در یک شب بارانی که منطقه بمباران هم بود راه را گم می کند و به یک ماشین ارتشی می رسد و به آن پناه می برد. او در آن ماشین با جنازه عراقی‌ها مواجه می‌شود و می ترسد و آنها را بیرون می اندازد وقتی به آخری می‌رسد، سنگینی وزن او، شخصیت فیلم را دچار مشکل می‌کند در همین حال هواپیمایی از آسمان عبور می کند و او با خود می اندیشد بهترین سنگر این جنازه سنگین است. او لباس آن سردار عراقی را از تنش در می‌آورد و به عنوان محافظ خود نگه می دارد و تا صبح پشت یک جنازه عراقی ساعات سختی را می گذراند. من این سکانس را به خاطر خوابی که دیدم حذف کردم. ما در یک فیلم از عکسی استفاده کردیم که یک شهید بی سر ایرانی را در حالت ایستاده نشان می داد. این عکس را حتی بر در اتاقم، چسبانده‌ام، من همیشه به دنبال عکاس این عکس بودم که فهمیدم این عکس را یک عکاس عراقی و پیکر شهید ما را درست کرده است و زیر آن نوشته بود عاقبت سرباز خمینی (ره).

شاه‌حسینی گفت: من دوست داشتم عکاس را پیدا کنم و علت را جویا شوم که خواب این عکاس را دیدم و از او در مورد علت کارش پرسیدم، او پاسخ داد اگر تو به جنازه اهمیت می دهی چرا در فیلم خودت بیرون انداختن جنازه‌ها را نشان دادی. من تحت تاثیر این خواب قرار گرفتم و آن سکانس را حذف کردم، با من بخاطر دلخراش بودن این سکانس موافقت شد.

وی در ادامه گفت: من یک فیلم کوتاه جنگی ساخته‌ام که در آن پرویز پرستویی و فاطمه معتمد آریا بازی می کردند و آن فیلم جایزه خارجی هم دریافت کرد. این عکس و این ماجراها برای این فیلم بود.

شاه‌حسینی در ادامه بیان کرد: یکی از سکانس‌هایی که تکان‌دهنده بود، صحنه‌ای بود که مربوط به یک سوله می شد که به معراج شهدا معروف شده بود.من این سوله را که پیکرها قبل از انتقال به آن جا منتقل می‌شد، در عالم واقع دیده بودم و خودم چیدمان آن صحنه را در سوله به عهده گرفتم چون با تک تک اتفاقات و صحنه‌هایش ارتباط برقرار کردم. من در آن سالها یک شب در میان جنازه‌هایی که آنجا بود خوابیده بودم، من بدون اطلاع از حضور آن پیکرهای بی‌جان به آنجا رفتم و وقتی خودم را در میان جنازه‌ها دیدم بسیار متاثر شدم اما آنها را در حین خواب من از آن جا منتقل کردند.

وی در ادامه افزود: در زمینه دفاع مقدس تلاش‌هایی شده و فیلم‌هایی ساخته شده اما تمام فیلم‌ها بصورت جزیره‌های جدا و پراکنده است، هنوز این جمله ها که هر کدام از فیلمسازان دفاع مقدس گفته‌اند یک مقاله و کتاب نشده است.

شاه حسینی تاکید کرد: بخشی که ما در دفاع مقدس به آن نپرداخته‌ایم، همسران فرماندگان جنگ بوده است. من با همسر یکی از فرماندگان دفاع مقدس به اسم سردار مرتضی قربانی که بسیار شجاع و مورد علاقه رهبر انقلاب است ارتباط دوستی دارم و فکر می کنم این سردار در حال حاضر مسئول موزه دفاع مقدس است وی در عملیات طریق القدس شرکت شجاعانه‌ای داشته است.

وی افزود: همسر این سردار برای من تعریف می‌کرد که در یک قرارگاه کوچک در سوله تدارکات زندگی کرده است. یک بار که همسرش به این جا می‌آید با شنیدن صدای هواپیماهای بمب‌افکن با زدن فریادی فرزندمان را در آغوش گرفت و گفت من نمی‌دانستم که شما در اینجا چنین شرایطی را دارید. وقتی هواپیماها عبور کردند من به او گفتم که ما همیشه در این شرایط بسر می بریم.

شاه حسینی ادامه داد: همسر این سردار گفت که با شنیدن فریاد او هر کسی که او را نمی شناخت فکر می کرد او فردی جنگ زده است در حالیکه او از خط مقدم بازگشته بود. همسر این فرمانده یک بار دیگر هم وقتی برای نجات جان خود و فرزندش از سوله خارج شده بود با ماری روبرو می‌شود که در نزدیکی سوله منتظر هجوم است. این‌ها اتفاقاتی است که در هیچ فیلمی ندیده ایم، به آن پرداخته شود و آن را نشان بدهند. من به او اطمینان خاطر دادم که فیلمی را برای نمایش این اتفاقات و شرایط زنان فرمانده ها و رزمندگان بسازم.

این کارگردان سینما همچنین عنوان کرد: وقتی بحث سانتی مانتالیسم در فیلم وارد می‌شود و حس ملودرام را در فیلم نشان می دهند موجب رقیق شدن اتفاقات و تاثیرات آنها می‌شوند. اتفاقات و احساسات واقعی با این کار کمرنگ می‌شوند. باید در فیلم‌ها بدون کمک از جلوه‌های بصری به این اتفاقات پرداخت.

وی اظهار داشت: در حال حاضر روی فیلم نامه " به کودکان شلیک نکنید" کار  می کنم و فیلم "زیباتر از زندگی" را آماده اکران دارم که مربوط به زندگی شهید علم الهدی است. باید بگویم یک از جذابترین شخصیت‌های دفاع مقدس این سردار است که اهل کتاب و هنر و قلم بود و در شرایط جنگ مجبور می‌شود این ها را کنار بگذار و با آرپیچی به جنگ برود. وی مدتی کوتاه پس از شروع جنگ شهید می شود و شهادت این شخص آنقدر دراماتیک است که وقتی به شخصیت این شهید بپردازیم انگار به تمام شهدای دفاع مقدس پرداخته‌ایم. یکی از سخت‌ترین شرایط و لحظات تصویربرداری، ضبط سکانسی است که دوست این شهید را اسیر می کنند و به تانک می‌برند، تانکی که باید او منفجر و از پیشروی آن جلوگیری کند او در این بزنگاه قرار می گیرد که تانک را بزند و دوستش را هم شهید کند یا بگذارد عبور کنند و باعث یک هجوم شوند و تیپ 3 ارتش را منهدم کنند. همین بزنگاه‌های انتخاب است که فیلم دفاع مقدس را جذاب می کند.

شاه حسینی تصریح کرد: باید به تمام این شهدا که در این شرایط، قهرمانانه و مظلومانه در  محاصره وحشتناک شهید شدند و پیکر آنها 18 ماه در معرض هوا و باد و جانوران درنده بود، درود فرستاد. یکی از ویژگی‌های فیلم من این است که من فیلم را در محل وقوع آن می سازم و از شهرک دفاع مقدس استفاده نمی کنم. ما در بیابان‌های هویزه فیلم ساختیم و در شرایطی که واقعا صحنه‌ها ملموس و عینی بود.

وی در خصوص پرداختن به زندگی شهید علم الهدی گفت: همیشه احساس می‌کردم چیزی مرا در این خاک نگه می دارد، من فریادهایی پیچیده در نسیم را می‌شنیدم، نسیمی که در علفزارهای هویزه می‌پیچد، خاک این سنگرها بر سر و روی من نشسته است و من وظیفه دارم به این موضوعات بپردازم.

شاه حسینی گفت: من با خودم فکر می‌کردم وقتی پس از 18 ماه استخوان‌های این شهدا را دفن می‌کردند چشم‌هایشان را چه کار کردند، چشم‌های آنها ناظر ماست و ما در مقابل این نگاه‌ها مسئولیم. من با خودم گفته‌ام که همیشه باید در خدمت این شهیدان باشیم و وظیفه خود را ادا کنیم.