دانشگاه آزاد از ابتدا نظارتی را بر نتافته است

گروه علمی «تیتریک»؛حسین کچویان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در برنامه «عصرانه» شبکه افق با اشاره به گسترش تحصیلات دانشگاهی در ایران طی سال‌های اخیر اظهار داشت: اینکه کشور به این حجم از دانشجو و تحصیل کرده نیاز دارد یا خیر بستگی به برنامه های کلان ملی دارد.

وی افزود: متغیرهای زیادی در این زمینه وجود دارد و باید به همه آنها توجه داشت؛ به عنوان مثال هندی ها که زمانی پزشکان خود را به سایر کشورها صادر می کردند برنامه های دانشگاهی خود را در همین راستا سامان دهی کردند زیرا ضرورت را در این می دیدند که باید تحصیل کردگان خود را به دیگر کشورها اعزام کنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در شرایطی مشابه آنچه ذکر شد، گسترش تحصیلات دانشگاهی و در رشته پزشکی توجیه پذیر بوده است، گفت: البته ممکن است در بعضی مواقع، استدلال‌های بی ربطی مطرح شود، مانند زمانی که بگوئیم یک راننده تاکسی دارای دکتری بهتر از راننده تاکسی بدون دکتری است موجب می شود فجایعی در جامعه رخ دهد.

وی ادامه داد: وقتی از جهات مختلف نگاه کنیم، برخی افراد دارای تخصصی های سطح بالا که زمینه کار را در ایران ندارند مجبور می شوند پس از پایان تحصیلات به خارج از کشور مهاجرت کنند.

کچویان عنوان داشت: برخی فارغ از التحصیلان هم به دلیل زمینه کاری متناسب با رشته آنها وجود ندارد به کارهای غیر مرتبط مشغول می شوند و همچنین بعضی از آنها دارای تخصص با کیفیتی نیستند و بدین صورت شاهد وضع فاجعه بار کنونی خواهیم بود زیرا سیاست مشخصی وجود نداشته و صرفا، افزایش میزان تحصیلات دانشگاهی مد نظر بوده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بر اساس همین منطق بی ربط، تحصیلات دانشگاهی در ایران گسترش یافته و ارتباطی هم میان دانشگاه ها و بازار کار وجود ندارد، گفت: ازدیاد فارغ التحصیلان دانشگاهی بدون توجه به آثار و تبعات آن که در بهترین حالت در زمینه های غیر تخصصی خود بکار گرفته می شوند، شرایط موجود را رقم زده است.

وی ادامه داد: فارغ التحصیلان دانشگاهی به دلیل اینکه در بیشتر مواقع بدون کار مناسب می مانند به پدیده ای همانند یک بمب اجتماعی تبدیل می شوند و انسان‌هایی ناراضی هستند و موجب هجمه به سیستم اجتماعی کشور می شوند زیرا بدون هیچ کیفیتی، برخی افراد آموزش داده می شوند و به تبع تحصیلات بیشتر، باید حقوق بیشتری هم دریافت کنند.

کچویان با بیان اینکه بر اساس آمار، یک میلیون و 200 هزار نفر از بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند، عنوان داشت: این در بهترین شرایط موجود است زیرا بسیاری از افراد شاغل نیز کاری غیر مرتبط با رشته تحصیلی خود انجام می دهند و به این ترتیب، بودجه زیادی برای آموزش کسانی صرف شده که شغل شان در ارتباط با آن آموزش ها نیست.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در حالت متعادل، ارتباطی منطقی میان دانشگاه و بازار کار وجود دارد به این ترتیب که مراکز آموزش عالی باید نیازهای تخصصی مختلف جامعه را تامین کنند ولی زمانی که این پیوند قطع می شود، از جهات مختلف شاهد بروز مشکلاتی هستیم.

وی با بیان اینکه علایم و نشانه هایی که به اعتبار آنها آموزش های لازم دانشگاهی به جوانان ارائه شود در کشور دیده نمی شوند، گفت: در نتیجه می بینیم که فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار زیاد می شوند همچنین شاهد انگیزه های غیر طبیعی دیگری نیز هستیم از جمله در دانشگاه آزاد و برخی مراکز آموزش عالی پزشکی، آنقدر دانشجو در یک رشته جذب می شود که هیچ بازار کاری برای آنها وجود ندارد.

کچویان به تاثیر دانشگاه آزاد در افزایش تحصیل کردگان دانشگاهی ایران خاطرنشان کرد: مسئولان دانشگاه آزاد به درستی ادعا می کنند که در حد یک وزارتخانه هستند و حتی گاهی اوقات ابعاد کاری آنها از وزارت علوم و وزارت بهداشت در بخش آموزش هم گسترده تر است؛ در واقع وزارتخانه ای در زمینه آموزش وجود دارد که بدون تمکین از شرایط موجود، به ناگاه هزاران فارغ التحصیل دارای مدرک دکتری روانه جامعه می کند و این امر موجب بروز مشکلات زیادی می شود.

این استاد دانشگاه عنوان داشت: تا پیش از شکل گیری دانشگاه آزاد و تحولات کنونی، تعداد دانشگاه ها محدود بودند که البته باید بیشتر می شدند ولی روند گسترش آنها نیازمند یک سیر منطقی و معقول بود.

وی ادامه داد: در کشورهای غربی وقتی با تخصصی بالا وارد کاری سطح پایین تر می شوند مورد قبول قرار نمی‌گیرند زیرا موجب هزینه های بیشتر برایشان می‌شود ولی این روند در ایران دیده نمی شود و مشخص نیست افراد تحصیل کرده چه مشاغلی را بر می گزینند.

کچویان در مورد موج دوم گسترش تحصیلات دانشگاهی به واسطه توسعه مراکز پیام نور گفت: این قضیه در کشور ما جنبه سیاسی یافته و میلی کاذب در میان مردم برای افزایش تحصیلات دانشگاهی به وجود آمده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: امروز پیام نور را مورد حمله قرار می دهند زیرا دانشگاه آزاد مشتری لازم را ندارد و می خواهند جوانان را به سمت این دانشگاه سوق دهند؛ 8 ماه آقای فرجی دانا وزیر علوم شد و طی همین مدت آقای هاشمی از او تشکر می کند زیرا مجوز جذب 8 هزار دانشجوی دکتری در دانشگاه آزاد را ارائه داده است.

وی با بیان اینکه دانشگاه آزاد از همان ابتدا نظارتی را بر نتافته است، گفت: منطق توسعه آموزش عالی در کشور ما روشن و مشخص نبوده است؛ اخیرا وزارت بهداشت طرح آمایش را مطرح کرده تا دریابد در هر رشته و در هر منطقه، به چه تعداد فارغ التحصیل نیاز دارد که سند آن در حال تدوین است و اگر این اتفاق رخ دهد موجب برطرف شدن بعضی از مشکلات می شود.

کچویان ادامه داد: در دهه 60 میلادی، با رشد علوم انسانی مواجه بودیم ولی از اواخر دهه 70 جوانان به سمت رشته های این چنینی گرایش نداشتند و این تجربه را در ایران هم به گونه ای دیگر شاهد بودیم ولی در غرب، منطقی پشت این ماجرا وجود داشت و بازار کار هم فراهم شده بود ولی در ایران، چنین منطقی را ندیدیم و وضع موجود شکل گرفت.

این استاد دانشگاه بیان کرد: فقدان منطق یکی از اساسی ترین مشکلات ازدیاد فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور ماست؛ گاهی سیاست هایی در سطح کلان تدوین می شود ولی رقابت صحیح شکل نمی گیرد و به عنوان مثال در ازای کاهش پذیرش در دانشگاه های معتبر، دانشگاه آزاد اقدام به جذب دانشجوی بیشتر می کند.

وی با بیان اینکه بهانه این اقدامات آن است که اگر دانشجویان را در داخل جذب نکنیم به دانشگاه های خارجی و بی کیفیت سوق می یابند، گفت: این مطلب اشتباه است زیرا باید گرایشات اجتماعی را نسبت به تحصیلات دانشگاهی مدیریت کرد، به عنوان مثال دکتری مقطعی است که در سطح بین المللی گرایش چندانی به آن وجود ندارد و تنها کسانی که به دنبال تحقیق و پژوهش حرفه ای هستند برای اخذ دکتری به دانشگاه می روند ولی در ایران برای ارتقا مدیریتی و سمت اداری، مدرک دکتری گرفته می شود و این منطق کاملا اشتباه است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه میزان افزایش دستمزد برای تحصیلات بالاتر باید آنقدر کم باشد که جبران هزینه های تحصیلاتی همچون دکتری را نکند، خاطرنشان کرد: به این ترتیب و به مرور زمان، گرایش به سمت اخذ مدارک دانشگاهی بالا و غیر مرتبط کاهش می‌یابد.

وی عنوان داشت: اسناد بالادستی در این زمینه باید نهادینه و انسان هایی که این اسناد را اجرایی می‌کنند تربیت شوند؛ افزایش ظرفیت دکتری به صورت ناگهانی در هیچ چارچوبی نمی گنجد و نیازی نیست حتما سندی بالادستی در این زمینه وجود داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: جامعه دارای بخش‌های مختلف است که صنعت، کشاورزی، خدمات و ... را شامل می شود، صنعت ما حتی در بعضی بخش‌های سخت افزاری هم به خوبی عمل نمی کند و این امر خود به زمینه تحصیلات دانشگاهی مرتبط است و موجب عقب ماندگی می شود.

وی با بیان اینکه تربیت متخصص در زمینه های دیگر همچون علوم انسانی یا خدماتی موجب کمبود نیروی متخصص در بخش صنعت می شود، گفت: مشکل اصلی به طور کلی این است که فرهنگی بر اساس ساختارهای مدرن در جامعه رشد یافته اند بدون اینکه ما به ازای بیرونی داشته باشند؛ در غرب دانشگاه ها به تدریج و بر اساس نیازهای موجود رشد یافته اند ولی در ایران چنین روندی را شاهد نبوده ایم.

کچویان افزود: دانشگاه های ما بدون توجه به بدنه اجتماع رشد کرده اند و به این ترتیب، هر اتفاقی که در زمینه دانشگاه ها رخ می دهد مشکل آفرین می شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: دانش آموزان ایرانی آموزش های نظری خوبی می بینند و جزو بهترین‌های دانشگاهی هستند ولی وقتی این آموزش ها با عملکرد صحیح همراه نباشد فایده ای هم نخواهد داشت ولی تجربه های خوبی در زمینه صنایع دفاعی و هسته را شاهد بوده ایم که به دلیل وجود بستر عملکردی مناسب، نتیجه خوبی هم به همراه داشته است.