اصرار ظریف بر عبورهای «اتفاقی» ولی «همیشگی» از خطوط قرمز انقلاب درباره رابطه با آمریکا

اما در دیدار اخیر وزرای خارجه ایران و آمریکا در نیویورک، جایگاه دو دیپلمات ارشد که میبایست در برابر پرچم کشور خودشان می‌ایستادند، تعویض شد. مساله‌ای که در عرف دیپلماتیک به گامی در راستای «حل مشکلات بین دو دولت»  «بهبود روابط» تعبیر می ‌شود.

این اقدام و همزمانی آن با با بدعهدی‌های امریکا پس از برجام با انتقادهای گسترده ای روبرو شد. چند روز بعد عراقچی در توضیح این مساله گفت: «تا جایی که می‌دانم و من آنجا بودم هیچ برنامه ی از پیش تعیین شده ای نبود. وزیران خارجه قبل از ایستادن مقابل پرچم‌ها کوتاه یکدیگر را دیدند و سپس آمدند و مقابل پرچم‌ها ایستادند. در ملاقات دوم دقت شد تا وزرا در جای خود قرار گیرند.» ادعای عراقچی در حالی است که خبرنگار شبکه «سی بی اس» در سازمان ملل متحد، چند دقیقه قبل از این دیدار خبر داده بود وزرای خارجه دو کشور مقابل پرچم های یکدیگر خواهند ایستاد.

اما این اولین بار نبود که «اقدامات معنادار» و «تابوشکنانه» دیپلماتهای ایرانی حاشیه ساز می‌شود، بلکه اقداماتی از این دست هرچند وقت یکبار رخ می‌دهد و هربار هم پس از مانور رسانه‌ای روی آن و استفاده سیاسی طرفین؛ در پاسخبه انتقادها آن را «رخدادی اتفاقی» معرفی می‌کنند.
 

مکالمه تلفنیِ اتفاقی با اوباما
5مهرماه 1392 در حالیکه حسن روحانی قصد بازگشت از آمریکا به تهران را داشت، در آخرین ساعات حضورش در این کشور طی تماسی 15 دقیقه ای با رییس جمهور آمریکا برای اولین بار بعد از انقلاب گفتگو کرد.

 در گزارش سایت اطلاع‌رسانی دولت آمده بود «در این گفت وگوی تلفنی، دو طرف بر اراده سیاسی برای حل سریع مساله هسته ای تاکید کرده و زمینه را برای حل موضوعات دیگر و همکاری در مسائل منطقه ای مورد توجه قرار داده و وزرای امور خارجه خود را مامور کردند تا زمینه همکاری های لازم را هر چه زودتر فراهم آورند.»

از همان لحظه به بعد، تحلیل ها و اخبار متفاوتی در این باره منتشر شد و حامیان دولت با رپرتاژ ویژه برای این اقدام رییس جمهور، از آن حمایت کرده و آن را گامی بزرگ برای رفع مشکلات ایران قلمداد کردند. آنها معتقدند بودند این کار کلید اولیه آغاز روابط دو کشور خواهد بود و به همین علت نیز به استقبال روحانی در فرودگاه مهر آباد رفته و از وی تشکر کردند.

چند روز پس از آن که  روزنامه های زنجیره‌ای و غرب‌باوران داخلی مشغول خوشحالی از این اقدام بی ‌سابقه بودند و حتی روزنامه دولتی ایران نیز تیتر یک خود را به این مساله اختصاص داده بود، رهبر انقلاب در سخنان خود در دانشگاه افسری شهید ستّاری با انتقاد از این اقدام فرمودند: « برخی از آنچه در سفر نیویورک پیش آمد، به نظر ما بجا نبود»

سه روز پس از این اقدام و در حالیکه در تهران حسن روحانی رییس جمهور کشورمان به اکبر ترکان مشاور خود دستور داده بود راههای راه اندازی پرواز مستقیم ایران و آمریکا را بررسی کند ، تتها دو روز پس از  گفتگوی تلفنی آقای روحاتی با رییس جمهور امریکا، در آن سوی دنیا اوباما در دیدار با نخست وزیر رژِیم صهیونیستی تاکید می کند که همچنان گزینه نظامی روی میز است و هیچ تغییری در سیاست های امریکا در قبال ایران به وجود نبامده است.

اما طرفین هیچوقت معلوم نکردند واقعا کدام طرف درخواست این مکالمه تلفنی را مطرح کرده است، ایرانی ها آمریکایی ها و آنها هم هیات ایرانی را درخواست کننده معرفی کردند تا نهایتا این مساله یک رخداد اتفاقی لقب بگیرد.

پیاده روی اتفاقی
دیماه 93 «محمد جواد ظریف» و «جان کری» وزیران خارجه ایران و آمریکا در حاشیه نشست ژنو سوئیس، به مدت چند دقیقه در خیابان‌های ژنو و در فضایی غیررسمی باهم قدم زدند و به گفتگو پرداختند.

ظریف در اتوضیح چرایی این اقدام گفت به دو دلیل عدم وجود حیاط یا باغ در هتل و حضور خبرنگاران در اطراف هتل، وزرای خارجه تصمیم گرفتند بدون حاشیه و برای خارج کردن مذاکرات از حالت نسبتا تنش آلود، دقایقی با یکدیگر پیاده روی کنند.

«ما ساعت 2 بامداد به فرانکفورت رفته و سپس به ژنو رسیدیم و بدون هیچ استراحتی وارد مذاکرات 5 ساعته شدیم و به دلیل خستگی و پرتنش بودن مذاکرات و وجود بحث‌های چالشی و اساسی احساس کردم باید مقداری بحث را تعدیل کنیم تا دوستان ما که می‌خواستند به بحث بپیوندند به مذاکرات برسند. در این فاصله گفتم می‌خواهم کمی قدم بزنم. جان کری هم با من آمد و چون آن هتل باغ نداشت در خیابان قدم زدیم.»

ظریف همچنین درباره حاشیه های این پیاده روی هم گفت: «وقتی از هتل قصد خروج داشتیم، حضور تعداد زیادی از خبرنگاران را در درب هتل برای شروع حاشیه‌سازی احساس کردیم اما فکر کردم اگر در این شرایط برگردم نقطه ضعفی را به طرف مقابل نشان خواهم داد که اصلا در شأن مردم ایران نیست . وزیر خارجه آمریکا به من گفت اگر ناراحتی می‌توانی برگردی که من به او پاسخ منفی دادم. این قدم زدن نه به معنای رفاقت است نه به معنای صمیمیت. بلکه صرفا برای عوض کردن فضای بسیار متشنج بحثی بود که در آن منافع ملی کشورم پیگیری می‌شد.»

دست دادن اتفاقی با اوباما
در جریان سفر سال گذشته روحانی به سازمان ملل، وب‌سایت بلومبرگ  به نقل از "یک مقام دولت آمریکا" نوشت که محمدجواد ظریف و باراک اوباما در ملاقاتی کوتاه و اتفاقی، با یک‌دیگر دست داده و صحبت کرده‌اند.

بلومبرگ نوشت: « سرانجام دست دادن اوباما اتفاق افتاد، اما نه با حسن روحانی! در حالی که با  آغاز مجمع عمومی سازمان ملل، گمانه زنی ها درباره دیدار و مصافحه روحانی و اوباما که به نوعی بیانگرموفقیت توافق هسته ای قلمداد می شد، مطرح بود اما سرانجام این محمد جواد ظریف بود که به گفته یکی از مسئولان دولت آمریکا که خواست به دلیل حساست موضوع نامش فاش نشود، لذت این ژست تاریخی را تجربه کرد!»

 چند ساعت پس از انتشار این خبر، دیگر رسانه‌ها نیز به نقل از منابع خود این خبر را تایید کردند. دست دادن و خوش و بش ظریف و اوباما با انتقادهای گسترده‌ای در داخل کشور روبرو شد

اما هواداران دولت سعی کردند این مساله را امری اتفاقی و تصادفی معرفی کنند.  سایتهای حامی دولت نیز به نقل از یک منبع نزدیک به هیأت ایرانی مدعی شدند: «وزیر امور خارجه کشورمان که در حال خروج از سالن مجمع عمومی سازمان ملل بود به طور اتفاقی با باراک اوباما و جان کری که در حال ورود به محل مجمع بودند، رو به رو شد و احوالپرسی کرد و دست داد.»

ظریف نیز در گفتگو با خبرنگار صدا و سیما گفت: دوستانی که تهمت زدند، توهین کردند آنها هم حساب کار خودشان را با خدا خواهند کرد.

حجت‌الاسلام رسایی پس از انتشار این خبر در نطقی در مجلس در اعتراض به اتفاقی خواندن این اتفاق گفت: ۲ سال قبل دولت گفت به طور اتفاقی آقای روحانی با اوباما تلفنی صحبت کرد، سال قبل گفتند به طور اتفاقی ظریف با «جان‌ کری» وزیر امور خارجه آمریکا نیم ساعت قدم زده است، امسال گفتند به طور اتفاقی آقای ظریف و اوباما رئیس‌جمهور آمریکا مواجه شدند و با هم دست دادند، حتما سال آینده می‌گویند به طور اتفاقی پریدند بغل هم و روبوسی کردند.

ظریف مدتی بعد در گفتگو با یک نشریه آمریکایی درینباره گفت: «این برای رئیس یک نظام معمول نیست که برای دست دادن با یک وزیر خارجی، برنامه‌ریزی کند. اوباما دو ساعت قبل از آن در مجمع عمومی سخنرانی کرده بود و من انتظار نداشتم ببینم که وی به سالن عمومی سازمان بازگردد...در حال بیرون رفتن بودم که به دلیلی که از آن اطلاع ندارم، اوباما وارد سالن مجمع عمومی شد و ما اتفاقا با هم روبرو شدیم، چه این صحبت مرا ضبط کنید و چه نه، باز هم می‌گویم که این یک تصادف بود.»

 رجانیوز آن موقع در گزارشی در این‌باره نوشت: « تلاش امریکا برای شکستن وجهه انقلابی ایران در افکار عمومی جهان و تبلیغ همراه شدن بزرگترین مخالف «شیطان بزرگ» با سیاست‎های او در دنیا، راهبردی است که دولت اوباما با قدرت هر چه تمام تر به دنبال القاء آن در افکار  عمومی دنیاست، راهبردی که البته اوباما در سخنرانی خود در سازمان ملل نیز آن را پیگیری کرد و با اشاره غیر مستقیم به عدم تکمین جمهوری اسلامی به هژمون امریکا در سطح جهان اعلام کرد: «همه دولت ها اگر با نظم جهانی همراه شوند به نفع خودشان و ملت هاست.»حال وزیر امور خارجه بزرگترین کشور مخالف با نظم جهانی به سبک امریکا، در حاشیه سازمان ملل و به بهانه ساختگی «اتفاقی بودن» با اوباما دیدار می‎کند، احوالپرسی کرده و سرانجام دست می‎دهد، تا این پازل ارسال این پیام امریکایی به جهان را که تلاش دارد چهره‎ای مذبذب از جمهوری اسلامی به نمایش بگذارد، تکمیل کند.»

چوب حراج بر وجهه ضد استکباری انقلاب اسلامی
در یک نگاه کلی تر شاید خیلی مهم نباشد که واقعا ظریف و کری به  خاطر فرار از خبرنگاران در خیابان های ژنو پیاده روی کردند و یا واقعا ظریف و اوباما  خیلی اتفاقی در راهروی سازمان ملل به هم رسیده باشند یانه؛ اما با ویژگی مشترک همه این رخدادهای مثلا «اتفاقی» یک چیز است؛ «خدشه دار شدن وجهه ضداستکباری انقلاب اسلامی»

جالب آن که در ابتدای دولت یازدهم، هوادارن دولت و شخض رئیس‌جمهور روی اینکه آقای ظریف دیپلماتی کارکشته و ماهر است و زبان دیپلماسی و انگلیسی را به خوبی میداند مانور گسترده‌ای می دادند. اماجالب است که آقای ظریف که ادعای کارکشته بودن در عرصه دیپلماسی را دارد گویی اطلاعی از پالسهای رسمی و غیررسمی برخی رفتارهای دیپلمات‌ها ندارد. بعید است آقای ظریف نداند پیامِ سیاسی و دیپلماتیکِ قرارگرفتن دووزیر خارجه جلوی پرچم کشور طرف مقابل و یا گفتگو در فضای غیررسمی و صمیمانه خیابان‌های ژنو چیست!

جالب‌تر آنکه این اتفاقاتِ اتفاقی هر روز تعدادشان رو به فزونی است؛ تعدد تماسهای اتفاقی، رودرروشدن های اتفاقی و امثالهم جای تردیدی باقی نمی‌گذارد که این رخدادها نه اتفاقی بلکه هدفمند است. دولت کدخدامحور یازدهم از ابدای روی  کارآمدن خود کوشیده امریکا را از جایگاه «دشمن» و «شیطان بزرگ» و «ام الفساد قرن» بودن به پایین کشیده وبه «رقیبی قابل تعامل» تبدیل کند. هرچندوقت یکبار نیز این رخدادهای اتفاقی و نشست و برخاست‌ها  نیز رخ می ‌دهد تا خط قرمزی دیگر نقض شود و دولتمردانی که از دکمه های بمب آمریکا می ترسند به طرف مقابل اثبات کنند؛ این جمهوری اسلامی دیگر آن جمهوری اسلامی سابق نیست. مساله ای که رهبرانقلاب نیز آفات آن را اینگونه گوشزد کردند: «این، یک تجربه‌ی ذیقیمت دیگر برای همه بود که متوجه شویم نشست و برخاست و حرف زدن با آمریکایی ها، مطلقاً تأثیری در کم کردن دشمنی آنها ندارد و بدون فایده است.