پنجشنبه ۲۰ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 09
«تیتر یک» گزارش می‌دهد؛
چالشی توأم با حقیقت تلخ در جشنواره کتاب سال
جشنواره کتاب سال امسال همانند گذشته پرشور و پرتلاطم برگزار شد، اما همچنان چالش سال قبل از سوی خانه کتاب ادامه دارد.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «تیتر یک»؛ جشنواره کتاب سال امسال نیز همانند سال‌های گذشته پرشور و پرتلاطم برگزار شد، اما در کنار همه این شور و شعف در قبال آثار راه‌یافته به انتخاب نهایی باید گفت همچنان چالش سال گذشته از سوی خانه کتاب ادامه دارد.
چالشی که از مهر امسال، ما را به گرفتن آمار دقیق تعداد تألیف و ترجمه در کتاب‌های هنری واداشت. کتاب‌هایی که هر ساله با عناوین تخصصی در صف انتشار قرار می‌گیرند و در نهایت منتشر می‌شوند. حال یا فروش خوبی خواهند داشت و در نوبت دوم تجدید چاپ می‌شوند، یا ممکن است به حداقل‌ها هم نرسند.
اما زمانی که خانه کتاب با گرفتن آمار دقیق متوجه شد تعداد تألیف کتاب‌های هنری نسبت به کتاب‌های ترجمه شده دو برابر است، نه‌تنها هنرمندان و کتاب‌خوانان این حوزه را مشعوف کرد؛ بلکه بسیاری از اهالی قلم را به نوشتن واداشت تا در این حوزه قلم بزنند، بلکه کتاب‌هایشان در کتاب سال جزو نامزد‌های بهترین کتاب محسوب شود.
اما حقیقت این طور نیست که گفته می‌شود، خانه کتاب به‌عنوان اولین حوزه در بخش کتاب‌ها با مضامین متفاوت هر ساله سعی بر آن دارد تا علاوه بر آمار دقیق کتاب‌های وارد شده به موضوعاتی نظیر این حوزه اشاراتی داشته باشد.
در سال گذشته طبق آن چیزی که به نظر می‌رسید تعداد کتاب‌های ترجمه شده بالاتر از کتاب‌های تألیفی بود، اما با تحقیق و پژوهش در این زمینه و با گرفتن آمار‌های دقیق برخلاف چیزی که گفته شد در گزارش‌ها ثبت و نهایی شد. دو برابر بودن آمار تألیفی و منتخب نشدن حتی یکی از این کتاب‌ها در جشنواره کتاب سال همان چالشی است که گریبان‌گیر متخصصان این حوزه شده است. به همین منظور برای علت این چالش از برخی از داوران و نامزد‌های جشنواره بهمن‌ماه امسال جویای حقیقت شدیم.
ناهماهنگی میان پژوهش و درآمد‌های ناچیز در تألیف کتاب موج می‌زند
خانه کتاب امسال تصمیم بر جستجو و تحقیق عظیم و مصاحبه با برخی از داوران و نامزد‌های کتاب می‌گیرد و دلایل منتخب نشدن کتاب را با وجود افزایش تعداد تألیف در حوزه هنر با گرایش‌های متفاوت می‌گیرد. تمام دلایل حاکی از این است که مؤلف و پژوهشگر زمانی را برای تحقیق دست اول پیدا نمی‌کند. اما این تنها یک دلیل است و به نظر می‌رسد که داوران در کتاب سال از این موضوع آگاه هستند و با رو در رو شدن کتاب‌های نه‌چندان عالی چیزی برای سخن ندارند.
اما از گزارش‌های حاصل از این تحقیق و پژوهش به طور کل می‌توان چنین برداشت کرد که رقابتی نابرابر میان مؤلفان و پژوهشگران در مواجهه با کسانی که مطالب را با نرم‌افزار‌های جدید و هوش مصنوعی کپی می‌کنند، برقرار است چراکه یک پژوهشگر واقعی برای نوشتن یک کتاب در حوزه تخصصی هنر شاید سال‌ها زمان ببرد تا کتابش را به تکامل برساند، اما مؤلف به‌ظاهر پژوهشگر در طول یک سال ۲ الی ۳ کتاب را با منابع دست دوم و برداشتی از کتاب‌های مختلف به اتمام می‌رساند.
از طرفی طبیعتاً کتاب‌های منتشر شده در دانشگاه‌ها از امتیاز بالاتری برخوردار هستند؛ بنابراین در حفظ جایگاه نشر این کتاب‌ها نه‌تنها به فکر پژوهش درست و والایی هستند؛ بلکه همان کتاب را با هزینه‌های بالا به انتشارات مختلف می‌فروشند و این چیزی جز ضعف در حوزه کتاب نیست.
تألیف خوب نه‌تنها برداشتی از منابع دست دوم است؛ بلکه خود باید بکر و همراه با ایده جدید باشد، این که کتاب با موضوع هنر‌های تجسمی و یا معماری با در نظر گرفتن یک عنوان مشابه داشته باشد، نباید جزو کتاب‌های ناب و دست اول به حساب بیاید.
زمانی که تفکر انسان مدرن در جهان مدرن رو به تکنولوژی وابسته به نرم‌افزار‌ها و ماشین‌های اتوماتیک و هوش مصنوعی باشد دیگر نمی‌توان توقعی بیش از این‌ها داشت، در نتیجه تفکر از حالت فعال‌بودنش خاموش می‌شود و همانند تکنولوژی‌های مدرن عمل می‌کند.
انتخاب سخت‌گیرانه داوران در منتخب نشدن کتاب خوب دخیل این چالش است
برخی از داوران با وجود یک کتاب ارزشمند در حوزه تئاتر و سینما یا گرایش‌های مختلف هنری، بیش از توجه به محتوا تنها به شکل و شمایل دقت بیشتری دارند و به نظر می‌رسد نتایج این‌گونه ثابت شده است که هر چقدر کتاب قطورتر باشد، مورد قبول قرار می‌گیرد و این اتفاق خوشایندی برای مؤلفان پرتلاش نیست.
با توجه به این که هنر با تمام گرایشاتش زیر ذره‌بین مردم، دولت و عموم مردم قرار دارد قضاوت و تصمیم‌گیری آن بیشتر و سخت خواهد بود چراکه هنر اصولاً در معرض عام قرار دارد، برای مثال یک اجرای تئاتر با تمام رعایت ممیزی‌هایی که ممکن است، داشته باشد در دید هزاران نفر قرار می‌گیرد و هنرمند وابسته به این قضاوت‌ها می‌شود، در نتیجه نمی‌تواند خودش را بدون آرایش اخلاقی و رفتاری نشان دهد. این موضوع برای مؤلفان هم این چنین تصمیم‌گیری می‌شود مؤلفی که نتواند خودش به‌عنوان آفریننده و پژوهشگر یک کتاب به طور حقیقی افکارش را بازگو کند، دیگر نمی‌توان توقع انتخاب درستی از داوران داشت و این البته بسته به قوانین اخلاقی و نوشتاری در کشور است که داوران این مسئله را خواسته یا ناخواسته رعایت می‌کنند.
کتاب‌های تألیفی اگرچه زیاد هستند اما نمی‌توان از عدم انتشار آن‌ها جلوگیری کرد چراکه این علاقه به دانش و آگاهی نسل جوان را به این حوزه نشان می‌دهد؛ اما آنچه حائز اهمیت در این مسئله است باز کردن مسیر برای این حوزه است، مسیری که به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به رشد کامل رسیده باشد و محقق و پژوهشگر نه تنها از این مسیر دل‌زده شود؛ بلکه تشویق به پژوهشگری در حوزه تخصصی‌اش شود و در این باره تک‌تک ما در جوامع بشری و عصر مدرن نیازمند این سطح از آگاهی و به درجات عالی در مقاطع مختلف داریم.
فرهنگ درست کتابخوانی یکی از مسیر‌هایی است که از لغزش‌های موجود در تألیف کتاب جلوگیری می‌کند؛ بنابراین همه ما خواسته یا ناخواسته در معرض علم تکنولوژی و ارتباطات قرار گرفته‌ایم؛ این که چگونه از آن‌ها در حوزه تألیف و ترجمه یک کتاب می‌توانیم استفاده کنیم بسته به تفکر درست و فرهنگ شکل‌گرفته در جامعه مدرن است.
مهدیه‌سادات نقیبی _ الهه ملاحسینی _ تیتر یک
انتهای خبر/
خبرهای مرتبط
ارسال نظر
اخبار برگزیده
