کلبه عمو تم؛ رمانی پر از رنج و درد سیاه پوستان و مقاومت آنها برای آزادی/ اثری که منجر به لغو قانون برده داری در آمریکا شد

به گزارش گروه فرهنگی "تیتریک"؛«حمیده علیزاده» منتقد در نقد کتاب «کلبه عمو تم» به نویسندگی هریت بیچر استو و به ترجمه  منیر جزنی در یادداشتی اختصاصی برای "تیتریک" نوشت:کلبه عمو تم اثری از هریت بیچر استو است ،او زنی با روحیه ای حساس و جثه ای ضعیف بود که به قدرت قلمش در قرن نوزدهم یکی از مهمترین جنگ های تاریخ بشریت را رقم زد. از نظر منتقدان و نویسندگان داستانی که هریت در این رمان به تصویر می کشد یکی از جرقه های آغاز جنگ داخلی امریکا بین شمال و جنوب را زد که منجر به لغو قانون برده داری شد.

عمو تم مردی سیاه پوست است که در مزرعه خانواده شلبی در ایالت کنتاکی کار می کند صاحب مزرعه انسان خوبی است و همسری مهربان و با خداست ؛خانواده شلبی با کارگران مزرعه که همان برده های سیاه هستند مهربان هستند و با آنها با خشونت رفتار نمی کنند . تام درست در زمانی زندگی می کند که که برده داری رواج داشته و با کاکاسیاه ها رفتاری خشونت آمیز و وحشیانه می شود و برده ها مانند کالا خرید و فروش می شوند.عموتم مردی درست کار، وفادار و مومن است ولی همیشه آرزو دارد روزی ارباب او را آزاد کند تا مانند مردم عادی زندگی کند.

روزی می رسد که آقای شلبی به دلیل بدهی مجبور به فروش برده خود یعنی تام می شود ،تام که مردی قوی و تنومند و بسیار مورد اعتماد اطرافیان است.آقای شلبی خوب می داند که همسر و پسرش از این کار او بسیار رنجیده خاطر خواهند شد اما راه چاره ای نمی بیند، هی لی (دلال برده) برای صحبت درباره بدهی ها در اتاقی با آقای شلبی نشسته بود که پسر بچه ای 5- 4 ساله با نمک و دورگه ای وارد اتاق شد لیزا مادر پسر بچه که کنیز خانم شلبی است به سرعت وارد اتاق شده و هالی (پسرش ) را با خود می برد ،هی لی در ازای بقیه بدهی خود آن کودک را می خواهد آقای شلبی ابتدا مخالفت می کند اما هی لی او را متقاعد کرده و که اتفاقی نمی افتد چند روزی گریه و زاری می کند و بعد اوضاع به حالت عادی بر می گردد. لیزا که کمی از حرف های آنها را شنیده به اتاق خانمش می رود و جریان را به او می گوید و خانمش به او اطمینان می دهد که این کار انجام نمی شود و او اشتباه کرده است .

لیزا زنی دورگه با چشمانی درشت و زیباست که بانویش او را بزرگ کرده بود و لیزا عزیزدردانه و آزاد بار آمده بود ؛او با برده ای دورگه زیبا و باهوش به نام جرج هریس که متعلق به مالک ملک کناری بود ازدواج کرده بود. جرج در کارخانه کیسه بافی کار می کرد و بسیار با هوش و با مهارت بود او دستگاهی برای تمیز کردن کنف اختراع کرد وقتی ارباب از این موضوع با خبر شد به کارخانه رفت و جرج را به مزرعه برگرداند صاحب کارخانه خواست تا جرج را دوباره به کارخانه باز گرداند ولی نتواست ارباب جرج را راضی کند و ارباب همیشه او را کتک می زد و به بهانه ای مختلف شکنجه می داد. جرج تصمیم به فرار گرفت و موضوع را به لیزا گفت. از طرفی وقتی لیزا از ماجرای فروش هاری مطمئن شد فوراً کمی وسیله جمع کرد و نامه ای برای بانویش نوشت و شبانه با پسرش پا به فرار گذاشت او از رودخانه ای پر از یخ با پای برهنه عبور کرد تا بتواند پسرش را نزد خودش نگه دارد.

در خانه وقتی تام و همسرش (عمه کلو) موضوع را از زبان لیزا می شنوند بسیار ناراحت و نگران می شوند لیزا به تام پیشنهاد فرار داده بود ولی او می گوید نمی خواهم اربابم را از خود نا امید کنم اگر من نروم آقای شلبی مجبور می شود بقیه برده ها را بفروشد روز رفتن تام فرا می رسد خانم شلبی اشک می ریزد و بسیار اندوهگین است و به تام قول می دهد که در اولین فرصت دوباره او را می خرد و به مزرعه باز می گرداند.

هی لی که برده های دیگری هم از کنتاکی خریداری کرده بود با زنجیر هایی به پاهایشان سوار کشتی اوهایو کرد و کشتی به راه افتاد، در طبقه پایین کشتی برده ها بودند و در طبقه ی بالا نجیب زاده ها و سفید پوست های پولدار.دختری زیبا و سفید پوست که به مانند فرشته ها بود با پدرش درون کشتی بودند. بسیار سبکبال و بی پروا بود به این طرف و آن طرف می دوید و شاد بود به برده ها و عموتم نگاهی می انداخت و از پدرش سوالاتی می پرسید او بسیار مهربان بود و گاهی پیش عمو تم می رفت ،با او صحبت می کرد برایش خوردنی می برد و کنارش می نشست .روزی دختر کوچولو در حین بازی داخل آب دریا افتاد همه ترسیده بودند و داد و فریاد می کردند تام درون آب پرید و دخترک را نجات داد و با این کارش خود را در قلب دخترجا کرد.

دختر از پدرش خواست تا تام را با خود به خانه ببرند او پدرش را راضی کرد ،تام با پول زیادی خریداری شد و آنها او را با خود به عمارتشان بردند.ارباب جدید تام ،مردی بود به نام آگوستین سینت کلئر،او پسر یک کشاورز اهل لوئیزیانا بود ؛خانواده آنها در اصل کانادایی بود. آگوستین طبع بسیار حساس و ظریفی داشت که آن را از مادرش به ارث برده بود .او عاشق دختری شده بود که سرآمد همه ی دختر ها بود .ماری همسر آگوستین روح بیماری داشت و هرگز نمی توانست کسی را دوست داشته باشد و در خودخواهی بسیار شدیدش محو شده بود .آنها صاحب فرزندی شدند که نامش را ایوا گذاشتند در ابتدا کمی عشق و محبت مادرانه در ماری بیدار شد که باعث خوشحالی آگوستین شد اما ماری دست از بدرفتاری ها و بیماری های خیالی خود برنداشت ،پس آگوستین به ورمونت جایی که خانواده عمویش در آنجا زندگی می کردند و خود در نزد آنها بزرگ شده بود رفت تا دختر عمویش دوشیزه اوفلیا را به خانه ی خود بیاورد تا از تنها

دخترش محافظت کرده و به اوضاع بی سر و سامان عمارتش نظمی بدهد؛که در راه بازگشت به عمارت تام را خریداری کرد.

طولی نکشید که تام اعتماد ارباب جدیدش را به دست آورد جایش خوب بود و او راضی بود ولی دوست نداشت دور از خانواده خود باشد دخترک همیشه برای برده ها ناراحت بود و غصه آنها را می خورد او نمی توانست برده داری را قبول کند،دخترک کم کم رنگ پریده و مریض احوال شد هر روز ضعیف و نحیف تر می شد کاری از دست پزشکان بر نمی آمد گویی او متعلق به این دنیا نبود او به دنیایی تعلق داشت که مسیح از آن می گفت از خوبی، از عدالت و آزادی.

دختر از دنیا رفت و پدر این غم بزرگ را نتوانست تحمل کند چیزی نگذشت که او هم این دنیا را ترک کرد، همسر آقا که

قصد فروش اموال و برده ها را داشت با تمام تلاش های دختر عموی ارباب برای آزاد کردن تام که ارباب به او قول داده بود نتوانست مانع فروش تام شود ،خانم اوفلیا نامه ای به خانواده شلبی نوشت تا آنها را از این موضوع مطلع کند اما از بدشانسی نامه یکی دو ماه در پست خانه دور دستی ماند و هنگامی که به دست خانم شلبی رسید تام را فروخته بودند. خانواده شلبی و همسر تام بی خبر از همه ی این چیزها در حال جمع کردن پول برای باز گرداندن تام بودند.

مرد کوتوله،چهارشانه وقوی هیکل که پیراهن چهارخانه اش تا سینه باز و شلوارش کهنه و کثیف بود مشغول معاینه دقیق برده ها شد .از همان لحظه که تام دید مرد نزدیک می شود حس کرد که از او متنفر است .سوزان وامیلی مادر و دختری بودند که برای فروش به حراجی آورده شده بودند.حراج شروع شد و تام صاحب ارباب جدیدی شد همان مرد کوتوله کله قندی. بعد حراج ادامه پیدا کرد و مرد امیلین را نیز خرید ؛لگری ارباب تام و امیلین و چند برده دیگر شد او صاحب مزرعه پنبه در کنار روخانه رد ریور بود امیلین بسیار ترسیده بود و گریه می کرد بالاخره سوار کشتی شدند تا به مزرعه بروند املین با ترس و وحشت و نفرت به او نگاه می کرد وقتی به مزرعه رسیدند لگری رو به املین کرد و گفت :دیگر رسیدیم با من به تو خوش می گذرد و می توانی مثل خانم ها زندگی کنی به شرط اینکه دختر خوبی باشی.املین در آن لحظه دوست داشت زیر دست و پای او کتک بخورد تا اینکه این حرف را بشنود. وقتی به مزرعه رسیدند ؛ تام برده هایی را دید که بسیار دلمرده و غمگین و ناامید از زندگی هستند، آنها با لباس های کهنه و پاره بودند چون فقط سالی یکبارلباس نو میگرفتند.تام به همراه بقیه مشغول چیدن پنبه در مزرعه شد؛ اگر کم کاری می کردند یا به هر دلیلی کند کار می کردند شلاق می خوردند با این حال تام به دیگران و ضعیف تر ها کمک می کرد و سبد آنها را پر می کرد تا کتک نخورند در پختن غذایشان به آنها کمک می کرد و به خاطر همین کمک ها شکنجه می شد ؛ املین مجبور شد به خانه لگری برود خانه ای که در آن زنی سیاه پوست به نام کاسی بود ، زنی قد بلند و لاغر اندام و لباس تمیز و مرتبی به تن داشت سن زیادی نداشت ولی چین و چروک چهره اش بیانگر رنج و غرور و شکیبایی دردناکش بود .کاسی به تام گفت که 5 سال است که روح و جسمش زیر پای این مرد است و به او گفت این جا نه خدایی هست ،نه انسانی و نه قانونی آنقدر شکنجه می شوی که همه چیز را فراموش کنی .

در بخشی از این کتاب آمده: "پس من میمیرم جلوی مرگ مرا نمی توانند بگیرند و بعد کاری از دست کسی بر نمی آید من آماده ام ، مطمئنم که خدا به من کمک می کند و مرا نجات می دهد.کاسی چیزی نگفت و فقط چشم بر زمین دوخت.”

تام درباره امید و خدا و مسیح سخن می گفت و انجیل می خواند ،در ابتدا همه به او بی توجهی می کردند و می گفتند

ما تا آخر عمر برده می مانیم و حق زندگی نداریم اما کم کم با صحبت ها و محبت های تام به زندگی امیدوارتر شدند و با هم مهربان تر رفتار کردند.

خانم کاسی که دلش به حال عمر از دست رفته خودش و حال بد املین می سوخت تصمیم به فرار گرفت و این موضوع را به تام گفت اما تام نمی خواست فرار کند آن دو در اتاق زیر شیروانی که اتاقی ترسناک و به گفته همه دارای ارواح سرگردان بود پنهان شدند مقداری پول و غذا با خود برداشتند درست همان موقع که همه فکر می کردند آنها فرار کرده اند و در مزرعه و اطراف رودخانه دنبالشان می گشتند املین و کاسی در خانه و در اتاق زیر شیروانی بودند چون کسی جرئت نداشت آنجا برود ؛چند روزی آنجا بودند تا اوضاع آرام شود تا بتوانند با خیال راحت از آنجا دور شوند آقای لگری دائم تام را شکنجه می کرد و می دانست که تام از فرار آنها خبر دارد ولی تام چیزی نمی گفت تام هر روز تا حد مرگ کتک می خورد و خونین و بی جان در گوشه ای می افتاد ؛پسر خانواده شلبی (جرج)با پرس و جوی فراوان توانست بفهمد که تام را به چه کسی فروخته اند به راه افتاد تا تام را دوباره به خانه باز گرداند با سرعت به سمت مزرعه لگری پیش می رفت ولی وقتی به آنجا رسید تام را که ناتوان و بی حال و خون آلود در زمین افتاده بود پیدا کرد قلبش تیر کشید جرج روی دوست بیچاره اش خم شد و در حالی که اشک می ریخت گفت: آه عمو تام عزیز بیدار شوید شما نباید بمیرید.به تام گفت که او را به خانه باز می گرداند اما تام دیگر جانی برای مقاومت نداشت و به جرج گفت:بهشت در انتظار من است من پیروز شدم و جانش را از دست داد.

جرج خبر از دنیا رفتن تام را به مادرش و همسر تام داد وخانم شلبی و عمه کلو همسر تام مدتی باهم گریه کردند.یک ماه بعد آقای جرج همه برده ها را در سالن بزرگ خانه جمع کرد و سند آزادیشان را به دستشان داد با وجود این خیلی از آنها می خواستد سند را پس بدهند و در آنجا بمانند.جرج همه را آرام کرد و گفت: دوستان خوبم لازم نیست از پیش ما بروید ما هنوز به کارگرانی مثل شما نیاز داریم .اما حالا شما زنان و مردان آزادی هستید و می توانید برای ما کار کنید و دستمزد بگیرید .چون در این صورت وقتی من بدهکار شدم یا مردم دیگر کسی نمی تواند شما را بفروشد.

داستان کلبه عمو تم داستانی از زندگی بسیاری از کاکا سیاه هایی بود که فرصت زندگی کردن را نداشتند و قربانی خودخواهی نجیب زاده ها و سفید پوستان شدند آنها که از خانواده های خود جدا می ماندند ،حقی برای ازدواج قانونی نداشتند .در عین حال نویسنده از شخصیت هایی می نویسد که مجبور به ادامه راه پدران خود شده اند و چندان میلی به برده داری ندارند و با آزار و اذیت برده ها مخالفند ؛کلبه عمو تم رمانی است که داستان زندگی چندین سیاهپوست را به طور همزمان با داستان اصلی پیش می برد و گاهی خواننده را به گریه می اندازد ،صحنه های خشن و دردناکی دارد ولی در عین حال روان و جذاب است و تلاش یک انسان برای آزاد بودن را به روشنی و زیبایی به تصویر می کشد ؛تمامی داستان ها از روی واقعیات و دیده ها و شنیده های نویسنده نوشته شده است.

انتهای پیام/ م